‘If you can’t stand the heat, get out of the kitchen’

Je hoort het niet vaak meer, mensen die maar liefst 28 jaar op hun post blijven. Henk Ligtenberg van de Ontwikkelingsmaatschappij Oost NL deed het en hij nam onlangs afscheid. Ligtenberg gaf leiding aan de afdeling die nieuwe bedrijven (van buiten de provincie) moet enthousiasmeren naar Overijssel te komen. De hamvraag bij zijn vertrek: wat heeft het oosten des lands aan Ligtenberg te danken? Pakweg 800 bedrijven (vestigingen, behoud en uitbreiding) en 26.000 directe arbeidsplaatsen! Desalniettemin geen borstklopperij, ook niet in dit afscheidsverhaal, nederigheid is er bij Oost NL en Ligtenberg in geslepen.

Bij zijn afscheid kan het wellicht een keer hardop gezegd worden: de economie in het oosten van het land floreert zeker ook dankzij Oost NL en dankzij hem. De ontwikkelingsmaatschappijen werden een paar decennia geleden opgetuigd (door EZ en de betrokken provincies) voor regio’s die economisch achter bleven in de vaart der volkeren. En dus kreeg Overijssel de OOM en Gelderland de GOM die later fuseerden tot Oost NL. De organisaties zijn bedoeld om de economie in Oost Nederland naar een hoger niveau te tillen, door onder meer bedrijven uit andere delen van het land (of de wereld) te verleiden zich te vestigen in Oost-Nederland en bestaande bedrijven te helpen bij internationalisering/export. Of om bedrijven op andere gedachten te brengen die voornemens waren te verhuizen. Hulp en verleiden betekenden in vroeger jaren vaak ordinair geld bieden. En daar werden de ontwikkelingsmaatschappijen wel eens om verketterd. Als een actie succes had, stond de desbetreffende wethouder of gedeputeerde vaak vooraan de glimmen, bij een miskleun werd verwezen naar… de ontwikkelingsmaatschappij. Voorbeelden van bedrijven die dankzij Ligtenberg naar Overijssel zijn gekomen, zijn Cannondale en Timberland uit Amerika, Opra (Noorwegen) en Europastry (Spanje) in Oldenzaal.

Die rol werd begin deze eeuw ingeruild voor een meer realistische: “Om internationaal mee te kunnen blijven doen, moeten we juist waar we sterk in zijn promoten en daar andere bedrijven bij zoeken. Subsidies in het kader van het vestigingsbeleid zijn al jaren niet meer beschikbaar en we moeten het dus doen met de sterke punten op het gebied van de speerpuntsectoren agrifood, medische technologie, hightech systemen en materialen (HTSM) en logistiek. Inclusief indirecte werkgelegenheid praten we al gauw over tienduizenden arbeidsplaatsen. Dankzij de nauwe samenwerking met onze aandeelhouders (ministerie van EZ en de provincies Overijssel en Gelderland), maar ook met de regio’s, de gemeenten, de bedrijfscontactenfunctionarissen, WTC’s, ‘economic-boards’ en noem ze allemaal maar op.” Prima, maar de ‘credits’ krijgt u niet. “Nou, dan zou ik toch eens een keer goed luisteren: je hoort natuurlijk vooral bedrijven die minder tevreden zijn omdat wij hebben besloten daar niet in te participeren en je houdt natuurlijk ook altijd bestuurders die niet blij zijn omdat wij een bedrijf naar gemeente A hebben gebracht en dan krijg je niet als eerste de burgemeester van gemeente A aan de telefoon die bedankt. Maar de burgemeester van gemeente B belt wel teleurgesteld op. En wat betreft de media, vergeet niet dat vooral de Amerikanen de laatsten zijn die de pers opzoeken vooral in verband met security en om te voorkomen dat ze bedolven worden onder aanbiedingen van verhuisbedrijven en dergelijke. Ik kan u gerust stellen, alleen al vorig jaar hebben we zo’n dertig buitenlandse bedrijven kunnen faciliteren.”

Ligtenberg gaat dus met pensioen, maar de kans is groot dat u hem nog wel eens tegen het lijf loopt. “In die 28 jaar heb ik een groot netwerk opgebouwd, ik heb veel kennis opgedaan. Mijn opvolger heeft mij gevraagd hem in de komende tijd gemiddeld een dag in de week bij te staan, te introduceren en te adviseren. En daarnaast zal ik de wat grotere bedrijven in ons werkgebied bezoeken.” Voor het grote publiek was hij de onbekende adviseur/strateeg/bemiddelaar. Naar zijn afscheidsreceptie kwamen honderden gasten onder wie (een tiental) burgemeesters, directeuren, bestuursvoorzitters en anderen die hem voor de rest van zijn leven wijn achterlieten en een halve boekwinkel. Lachend: “Ik heb meer waardering gekregen dan jij denkt, ik ben zeker een heel tevreden mens of zoals ik altijd zeg: ‘If you can’t stand the heat, get out of the kitchen’….”