Ondernemerschap is speerpunt bij Saxion

Een goede economie heeft als basis goede ondernemers. De Sociaal Economische Raad (SER) heeft daarom staatssecretaris Jet Bussemaker geadviseerd ‘werk’ te maken van het internationaal talent dat bij kennisinstellingen aanwezig is. Bussemaker heeft een actieplan laten schrijven en daarin verwijst ze onder meer (nota bene als ‘best practice’) naar het programma Connect dat Saxion en de UT in Twente aanbieden. Wij gingen op de koffie bij Solange Panayotopoulos van Saxion om te horen over de projecten om van studenten ondernemers te maken.

Soms vertrekken studenten na hun studie uit de regio. Maar uit onderzoek blijkt ook dat studenten die tijdens hun studie een bedrijf beginnen, veelal in de regio blijven. “Dus als je investeert in ondernemerschap dan investeer je ook in het behoud van potentieel voor de regio.” Eén van de programma’s om dat beleid te ondersteunen is dus Connect. “Connect is ontstaan toen internationale studenten ons vroegen om hulp en advies om nog een paar jaar in Nederland te werken – dat staat natuurlijk goed op hun CV. En anderzijds kregen wij vragen van ondernemers over studenten van een bepaald herkomstland omdat ze in dat land zaken wilden gaan doen.” Connect was geboren, en dat was vier jaar geleden. Inmiddels zijn er ongeveer 65 studenten begeleid naar bedrijven. Opvallend: mensen met een Spaanstalige achtergrond zijn erg gewild…

Elk jaar krijgen 25 internationale studenten een soort ‘careerdevelopment’- programma aangeboden. “Een Nederlandse taalcursus, het opstellen van je CV, je LinkedIn-profiel professionaliseren, we gaan met ze op bedrijfsbezoek. Ze krijgen training voor een ‘Elevator Pitch’, dat soort zaken.” Het project mag natuurlijk niet bekostigd worden uit de reguliere onderwijsbegroting, dus aan de ondernemers wordt een fee gevraagd ná een succesvolle ‘match’. Het zijn over het algemene de grotere bedrijven die gebruik maken van Connect. “Terwijl wij merken dat juist het MKB ook veel plezier zouden kunnen hebben van deze studenten. Ik ga bij bedrijvenverenigingen op de zeepkist staan en nieuwsbrieven versturen, maar ik merk dat bedrijven uit het westen mij ogenschijnlijk gemakkelijker vinden…” Niet de minste bedrijven maken gebruik van Connect: Opra, Wiefferink, de Paauw Recycling en Siemens. Het project Connect is geïnspireerd op het al langer bestaande ‘Fast Foward’ bij Saxion waarbij Nederlandse studenten na hun studie bij drie bedrijven acht maanden aan het werk gaan (dus in totaal twee jaar). “Wij geven ze daarnaast training op het gebied van leiderschap, projectmanagement en dergelijk. Het bedrijf betaalt de student die bij hem in dienst is en betaalt Fast Forward een fee. Fast Forward is heel succesvol. “Wij kunnen de vraag van de ondernemers eigenlijk niet aan.” Honderden studenten hebben inmiddels aan Fast Forward meegedaan. Saxion wil dus graag studenten die het in zich hebben ondernemer te worden, daarbij helpen en stimuleren. Daarvoor is al weer enige tijd het ‘Saxion Centrum voor Ondernemerschap ‘ opgetuigd. “Een soort loket waar je advies kunt krijgen, maar waar je ook programma’s kunt volgen. Onlangs is er bijvoorbeeld een ‘Start-up challenge’ georganiseerd in een weekend, dat gebeurt dus buiten schooltijd, waar ongeveer 25 internationale studenten met een ondernemers-idee op weg worden geholpen.

Ook heeft Saxion nog een ‘Export Development Program’. “Ik vind dit zulke leuke projecten en weet je, andere onderwijsinstellingen doen dat niet. Via deelname aan dit programma worden bedrijven een jaar lang door een student ondersteund bij het bevorderen van exportactiviteiten. “De student loopt stage bij een bedrijf en schrijft in die tijd een exportplan. Vaak belandt zo’n plan in een la, maar in dit geval treedt de student in dienst bij het bedrijf voor een half jaar en gaat zijn eigen plan uitvoeren.” Ook in dit geval betaalt het bedrijf een fee aan het ‘Saxion Export Development Center’, en dat geld wordt aangewend voor begeleiding van de student annex werknemer en het bedrijf.” Afnemers zijn onder meer Eaton in Hengelo, Brinkers van de chocoladepasta in Enschede en bij Dumeta (een im- en exportbedrijf in Oldenzaal) heeft een trainee een Duitse vestiging helpen opzetten.

Elektrotechniek / Technische Informatica

Saxion heeft op de Stadscampus in Enschede een aantal laboratoria ondergebracht, ten behoeve van het onderwijs aan de studenten, maar ook het bedrijfsleven heeft er baat bij. Zie de voorbeelden hieronder en op de volgende pagina’s.

De digitale revolutie is net begonnen binnen onze onderwijsmuren. Het onderwijs verandert zo ingrijpend als voordien enkel de boekdrukkunst en de leerplicht , zegt docent Michael Kessner van Elektrotechniek. Big data verandert het leren radicaal. Het gaat daarbij om veel meer dan enkel laptops, tablets of smartboards in de klas. Internet of Things of beter nog Internet of Everything maakt onze omgeving “smart”. Alles en iedereen wordt met elkaar verbonden. Hoe we onderwijzen en leren verandert hierdoor van massaproductie, exclusief en een strikt onderwijsaanbod naar individuele leertrajecten en competenties. Weg van het renommee van elite instituten naar onderwijs voor iedereen. Afgelopen jaar verdienden Education-Technology- Startups al meer dan twee miljard Euro. Door deze digitale tsunamie zal de vraag naar elektrotechnici , informatici, wiskundigen en data- analisten alleen maar toenemen. (1) (2) In ons nieuwe lab zie je duidelijk dat het gaat van component naar systeem. Kessner geeft een aantal mooie voorbeelden van zijn lab en maakt daarbij duidelijk jonge kinderen spelenderwijs inzicht te geven in deze materie. Samenwerken met de lego-studio en met de pabo. Wat de studenten hier in het lab doen heeft met energieopwekking, -omvormen,- opslag en – verbruik te maken. Daarnaast is ook de aandrijftechniek duidelijk aanwezig. Voor Philips Drachten maakten we bijvoorbeeld een zeer compacte voeding voor de stofzuigerrobot. Ook met verkeersveiligheid houdt dit SAX-lab zich bezig. “Wereldwijd vallen jaarlijks 1,4 miljoen dodelijke slachtoffers in het verkeer, tendens stijgend. Dan komt de vraag : wat kun je doen zodat kleuters beter zichtbaar zijn (in het verkeer). Daarvoor hebben we een tas ontwikkeld.” Maar het gaat verder. “ Onlangs vroeg Siemens ons een nieuw bedieningsconcept voor hun wasmachine. Daar gaan studenten mee aan de slag, de industriële productontwerper komt met een idee, de elektrostudent vraagt naar de functionaliteit en hoe dit technisch omgezet kan worden. Hoe zit het bijvoorbeeld met de beveiliging, kan ik die machine hacken?” Naast het gebruik van het Fablab werken we al vijftien jaar samen met buitenlandse Universiteiten, zoals het Moscow Power Engineering Institute en een aantal Amerikaanse en Aziatische Universiteiten. We hebben bijvoorbeeld nu net weer een collega van het Nansing Institute of Technology uit China, waar wij ook les geven, te gast.

Textiellab

Het textiellab is een ontwikkel- en onderzoek lab voor alles gerelateerd aan textiel. Het lab wordt voornamelijk gebruikt door studenten, bijvoorbeeld tijdens lessen textielonderzoek, maar ook tijdens projecten waarbij ze innovatieve textielproducten ontwikkelen, bijvoorbeeld kunstleer van fruit of textiel waar elektronica in verwerkt wordt. Daarnaast wordt het lab gebruikt voor projecten van het lectoraat Smart Functional Materials, waar bijvoorbeeld afvalkatoen wordt gerecycled of antibacteriële stoffen voor de zorg worden ontwikkeld.

Grote bedrijven als Ten Cate, Thales, Philips, maar ook veel MKB’ers hebben de weg naar het Textiellab van Saxion al gevonden, vertellen Eliza Bottenberg en Ger Brinks van het Lectoraat Smart Functional Materials over het Textiellab dat deel uitmaakt van de opleiding Fashion & Textile technology op de stadscampus. “Alles wat wij doen is gericht op de vraag van de industrie; wij werken die vraagstukken uit samen met de studenten.” Onderwijs en bedrijfsleven staan in dit geval zij aan zij: “Ons lectoraat is heel industriegericht, een aantal mensen van het lectoraat is er ook nog werkzaam. Dus wij zijn heel erg ingebed in die industrie.” Ze geven het voorbeeld van het project Texenergie waar Bottenberg projectleider van is. Het gaat over de energieopvang en opslag in garens. “Dat doen we samen met Philips, Thales, Teijin, de Berkel, OICAM, Polyned, DPI, van den Acker, Modint, Artex, Bonar en Avans Hogeschool. Er is in de afgelopen jaren ontzettend veel onderzoek gedaan naar het verbeteren van flexibele batterij- en zonneceltechnologie. Wij hebben met de betrokken bedrijven afgesproken om dit project een stap verder te brengen, richting industriële implementatie. Wij willen aan het einde van dit project een rol garen hebben, die werkt als zonnecel en batterij waar energie in opgevangen en opgeslagen kan worden .” Dit project wordt in samenwerking gedaan met Hogeschool Avans in ‘s Hertogenbosch dat een lectoraat op het gebied van zonne-energie heeft. “Wij hebben wereldwijd een groot kennisnetwerk dat we kunnen inschakelen.” Niet alleen de bedrijven varen er wel bij, ook studenten die toegepast onderzoek doen. “Op jaarbasis zijn gemiddeld zo’n vijftig studenten ingebed in de projecten. En over hen zijn we ontzettend tevreden, omdat de bijdrage die die studenten leveren gewoon heel erg goed is. Veel projecten leveren nieuwe kennis op die weer beschikbaar komt voor de opleiding.” In het Textiellab staan veel machines waarmee we producten kunnen ontwikkelen voor de projecten. “Het komt ook voor dat bedrijven hier experimenten uitvoeren. Omdat wij apparatuur hebben, die veel bedrijven zelf niet hebben. Er staat hier bijvoorbeeld een UV Curing system, dat is een apparaat waarmee je met ultraviolet licht coatings kan uitharden. Van dat soort machines staan er niet zo veel in Nederland.”

Ambient Intelligence

Zogenaamde slimme apparaten herbergen veel technologie en kunnen dus erg veel. Maar ga je nog een stap verder dan praat je over intelligentie en emoties. Het Lectoraat Ambient Intelligence van Saxion richt zich op slimme omgevingen. “We hebben gekozen voor veiligheid en sport,” vertelt Wouter Teeuw van dit Sax-lab. Er is een bijvoorbeeld een project geweest met FC Twente. “Wij hebben een project gedaan om de ademhaling, hartslag en dergelijke te meten gekoppeld aan de positie op het veld. Dat heeft heel veel data opgeleverd. En op basis daarvan kan je bekijken of een training te zwaar was en kun je uiteindelijk zelfs blessures voorspellen en voorkomen. Want we willen modellen ontwikkelen voor blessurepreventie. We werken ook samen met ’t Roessingh dat ook heel nauw kijkt naar het meten van bewegen.” Samen met Textiellab is het SaxShirt ontwikkeld, een shirt dat sensoren integreert in textiel. Het onderzoek richt zich op metingen van sensoren, fysiologische modellen om de gemeten data te interpreteren en het integreren van trilsensoren in het shirt om terugkoppeling te kunnen geven. Projecten rondom veiligheid gebeuren veelal in samenwerking met de brandweer. “Als je de hartslag of ademhaling van een brandweerman op afstand kan meten, dan kan je zien of er sprake is van bijvoorbeeld hittestress. Moet de man wel of niet worden teruggetrokken? Een ander project is het weten waar een brandweerman in een brandend gebouw waar GPS en Wifi niet werken, zich bevindt. Wij hebben in dat kader een systeem ontwikkeld voor de schoen.” Ambient Intelligence is ook bruikbaar voor de retail. “Studenten zijn druk bezig met virtueel passen van kleding. Met een passpiegel en website om te zien hoe kleding je staat. Bij Saxion is het een natuurlijke en veilige omgeving voor retailers en technologiebedrijven om hiermee te experimenteren, zonder dat er direct sprake is van commerciële belangen.”

Lichtgewicht Construeren

“Thermoplastische composieten die gebruikt worden in de luchtvaart en in sportgoederen zoals racefietsen en raceauto’s, die willen we beschikbaar maken voor de industrie, voor MKB’ers en voor de gewone burger. En daarom willen we de kosten terugbrengen van de processen en het materiaal. We hebben de processen voor het vervaardigen van het materiaal op lab-schaal nagebootst en we halen alle dure componenten eruit die in de luchtvaart worden gebruikt. Het doel is om iets wat tonnen kost of misschien zelfs wel miljoenen terug te brengen tot duizenden euro’s,” legt onderzoeker Thomas de Bruijn uit. Dit Saxion-Lab werkt natuurlijk veel samen met bedrijven als Ten Cate en Fokker. “Maar we richten ons juist op het MKB. ‘Composites for the people’ gebruiken we als slogan.” Koolstofvezel, ook een composiet, is heel duur en wordt onder meer gebruikt in vliegtuigen, auto’s in de Formule 1. “Wij proberen met dat composiet de stap te maken naar de industrie. Bijvoorbeeld in het Raak MKB project 3DComp, waar we 3Dprinten met composieten combineren. Zo worden er bij het bedrijf Quadrant Plastics in Almelo composieten geïntegreerd in bestaande producten om hogere belasting aan te kunnen. In hetzelfde project onderzoeken we nu hoe we een speciale zool kunnen ontwerpen voor mensen met hielspoor. Dat doen we in samenwerking met een manueel therapeut.” Ook het bedrijf Timmerije, een spuitgieter in Neede, klopte onlangs aan. “Ze maken onder meer stoelen maar lopen tegen grenzen aan met de huidige materialen. We zoeken samen het dat bedrijf naar andere materialen en toepassingen.” Studenten zelf komen met ideeën. “Een soort Segway die maximaal vijfhonderd euro mag kosten, zo licht moet zijn dat je hem gemakkelijk de trap kan optillen en zo klein kan opvouwen dat hij in het bagagerek in een trein past. Er is al een prototype, maar deze is nog niet volledig uitontwikkeld, het geeft aan hoe we hier denken en werken.”

Mechatronica

Het lectoraat Mechatronica richt zich op het realiseren van succesvolle producten door technologieën van de mechanica, elektronica, regeltechniek en informatica te combineren. “Ik ben heel enthousiast over dit lectoraat, het overbrugt de kloof tussen academisch onderzoek en praktische toepassing. De projecten die we doen zijn vrijwel altijd met en voor bedrijven in het MKB. En die projecten worden weer uitgevoerd door docenten en studenten die dankzij hun hier opgedane kennis en ervaring gewild zijn in het bedrijfsleven,” vertelt Rini Zwikker. “Het MKB heeft over het algemeen geen grote budgetten en ze zoeken goede mensen en die vinden ze vaak bij ons als ze gezamenlijk aan zo’n project werken.” De samenwerking leidt ook tot onderwijsvernieuwing. “Kenniscirculatie tussen bedrijven en het onderwijs, en professionalisering van de docenten wat zoveel betekent dat docenten dichter bij hun beroepspraktijk worden gebracht door deze manier van werken. Ja, het onderwijs wordt beïnvloed, zeker. De ondernemers helpen mee te sturen. Ik krijg nu veel vragen over ‘vision’, het werken – kijken en grijpen – met camera’s. Daar zijn veel bedrijven in geïnteresseerd. Daar spelen we nu al op in. Net als robotbesturing, daar gaan we ook meer aandacht aan besteden. Het is vraag en aanbod…” Uiteenlopende projecten die nu lopen of al gedaan zijn in dit laboratorium: van zorgrobots tot 3D-printen van beton en van een automatisch oogstende aspergesteekmachine tot een bewegende rugleuning van een rolstoel die doorzitwonden voorkomt. Het fraaie nieuwe laboratorium zorgt er ook voor, volgens Zwikker, dat nog meer scholieren gemotiveerd worden techniek te gaan studeren. “Onderwijzers en scholieren staan vaak met verbazing te kijken als ze zien wat hier gebeurt; het is natuurlijk ook fraai, het is net nieuw.”