Paul Polman: een onbekende grootheid uit Twente

Met een omzet van 50 miljard, 173.000 werknemers in 119 landen behoort Unilever tot de allergrootste bedrijven ter wereld. Het bedrijf wordt geleid door Paul Polman uit Enschede. Een aantal malen per jaar bezoekt hij zijn familie in Enschede en tijdens één van die bezoekjes sprak Twentevisie met hem.

“Ik kom hier nog graag, ik voel me nog verbonden met deze regio.” We drunken een kopje koffie (Polman thee…) in het Wilminktheater waar op dat moment geen voorstelling was; hij verbaasde zich over de schoonheid van het pand. Hij komt uit een gezin met zes kinderen. “Ze zijn allemaal goed terecht gekomen. Een broer zit in de politiek, één woont in Engeland en hier in Enschede woont ook nog een broer. Wij vormen een hechte familie. Mijn ouders hebben altijd hard gewerkt om te zorgen dat we onderwijs kregen, dat was niet altijd vanzelfsprekend. Mijn vader had twee banen om te zorgen dat zijn zes kinderen allemaal een gelijke kans kregen. Daar ben ik heel trots op.” Bekende uitspraak van Polman is, ‘vergeet je hoesnummer niet’. Met andere woorden, weet waar je vandaan komt. “Je moet dankbaar zijn voor wat je hebt, voor de mogelijkheden die je zijn gegeven, de studies die je hebt kunnen doen, de universiteit waar je bent geweest. Dat heeft allemaal bijgedragen tot de persoon die ik nu ben. Het is belangrijk dat je daar af en toe bij stilstaat en de mensen die daar aan mee hebben geholpen, van het Jacobuscollege en de Mariaschool hier in Enschede tot aan de universiteit van Groningen.” Even stil en dan iets feller: “Daar moet je dankbaar voor zijn.” Zijn vrouw is celliste in een kwartet dat in januari in Oldenzaal optrad. Unilever is hoofdsponsor van het Concertgebouworkest in Amsterdam.

Oxfam Novib

Van Polman is bekend dat hij begaan is met het milieu, met mondiale problemen. Dat klinkt wat paradoxaal als je bestuursvoorzitter bent van een bedrijf dat in de afgelopen jaren onder zijn leiding is gegroeid van 38 naar 50 miljard omzet. “Ik constateer dat er weinig vertrouwen meer is in bedrijven, kijk naar de bankenwereld, je ziet het met de voedselschandalen. Je ziet het aan een fabriek in Bangladesh die in elkaar stort. Steeds meer mensen vragen zich af: moet dit nou zo? Het is wel leuk dat we allemaal een goed leven hebben, maar is het eigenlijk wel juist dat een miljard mensen naar bed gaat met honger, mensen die niet weten of ze de volgende dag nog wakker worden. Het is fijn dat wij een leuk leven hebben, maar het klopt niet dat 2,5 miljard mensen geen schoon drinkwater hebben of sanitair.” Zit ik nou met de topman van de grootste bedrijven ter wereld te praten of met een vertegenwoordiger van Oxfam Novib, vraag ik hem plagend. Het geeft hem nieuwe energie uit te leggen waar hij mee bezig is: “Het verschil in inkomen is onnoemelijk veel hoger geworden. In deze wereld hebben de 85 rijkste mensen dezelfde rijkdom als de armste 3,5 miljard. Als de wereld niet in evenwicht is, komt er uiteindelijk een strijd over. We hebben één planeet en we consumeren anderhalve planeet. Er zijn grote problemen zoals klimaatsverandering, werkeloosheid, voedselzekerheid. Als we die niet oplossen, heeft het bedrijf ook geen kans om succesvol te zijn.” Uw aandeelhouders zijn niet geïnteresseerd in dit soort praatjes… “Als je het probleem van klimaatsverandering niet oplost, is er over vijftig jaar geen Unilever meer…” “Wij gebruiken in onze fabrieken alleen nog groene energie. We hebben geen afval meer in onze fabrieken. Bijna 50% van onze producten zijn duurzaam. In het tegengaan van illegale ontbossing hebben we geode resultaten geboekt. In ons bedrijf is de trots terug, het vertrouwen is terug. We worden in de meeste landen gezien als de beste werkgever. En ons aandeel is in die tijd ook verdubbeld, dus ik denk niet dat onze aandeelhouders veel te klagen hebben. Unilever is een bedrijf van lange termijn, dus we willen graag aandeelhouders die bij onze visie passen. Toen ik CEO werd van Unilever heb ik meteen de presentatie van de kwartaalcijfers afgeschaft. En we betalen ook geen provisies meer. Het systeem waardoor die mensen gemotiveerd werden is niet juist. We moeten als CEO’s van bedrijven de moed hebben daar initiatief in te nemen. Voor de crisis van 2007 is niemand naar de gevangenis gegaan. Het was een morele crisis waar mensen hun eigenbelang hoger stelden dan het belang van de maatschappij.”

Balkenende

Paul Polman is vaste bezoeker van het World Economic Forum, waar hij niet moe wordt van het pleiten voor een duurzame wereld. “In de meeste landen hebben de mensen het niet zo comfortabel als wij in Nederland. Unilever heeft een verantwoordelijkheid, een bedrijf met een omvang als dat van ons, twee miljard mensen hebben dagelijks met één of meer producten van ons te maken. We zijn in zeven van de tien gezinnen in de wereld aanwezig. De duurzame groeicoalitie die we met oud-premier Balkenende hebben opgericht, is juist om een voorbeeld te geven bedrijven bij elkaar te houden, nieuwe ideeën te ontwikkelen.” In zijn jeugd wilde Polman priester worden, of dokter. “Eén op de vijf kinderen op de wereld sterft voor het eerste levensjaar als gevolg van infecties en diarree. Met het wassen van handen kan je twee miljoen levens besparen. Nou, wij hebben toevallig de producten daarvoor, zeep. Daarom hebben wij programma’s opgezet in Afrika en Azië om de mensen te leren handen te wassen. Met voedselzekerheid geldt dat ook. We zijn bezig met het opzetten van ketens met kleine boeren om ervoor te zorgen dat zij een beter bestaan hebben en niet naar bed gaan met honger.”

 Geen gouden handdruk

Unilever heeft dus een idealist als frontman. Hij heeft geen ingewikkeld contract met afvloeiingsregelingen als hij wordt ontslagen. “Dat krijgt niemand in ons bedrijf. Ik heb deze baan zelf genomen en niemand heeft mij gedwongen deze baan te nemen. Het was een eer, vooral als je als Nederlander wordt gekozen voor een bedrijf dat half Nederlands is. Ik heb absoluut geen recht om dan te zeggen, ‘dan moet je daarnaast ook nog voor andere dingen voor mij zorgen’. Wij worden goed betaald, zoals je duidelijk zegt en dat is genoeg en daar doen we het mee.” Gelukkig, we konden een ‘vuiltje’ vinden: Polman (die zich ook inzet voor gehandicapten) had als wens ooit de marathon binnen drie uur te lopen. Grijnzend: “Dat is niet gelukt en dat zal ook niet meer lukken…”