Ruilhandel minstens zo belangrijk als subsidie voor Prismare

Evert van den Beld staat met Prismare letterlijk en figuurlijk midden in de maatschappij.

Hij was een van de mensen (van Enschede Uitbureau) die, nadat half Enschede op zijn kop was gezet, de stad weer in de vaart der volkeren moest opstuwen met evenementen en andere promotionele acties. Hij haalde onder anderen Rieu naar de stad. En nu is Evert van den Beld (47) verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van Prismare, het hart van Roombeek, de wijk die als gevolg van de vuurwerkramp grotendeels werd weggevaagd. Het verenigingshuis kostte zo’n 25 miljoen, maar het succes is zo groot dat in 2015 ook het Stroinkshuis en Velve (in de gelijknamige wijken) zullen verrijzen onder auspiciën van Van den Beld.

Wij vinden het heel belangrijk dat professionals niet koersbepalend zijn

Roombeek was tot zaterdag 13 mei 2000 een volkswijk met een druk verenigingsleven; met kunstenaars en kleine zelfstandigen op verschillende plaatsen gehuisvest. Nadat de wijk opnieuw opgebouwd werd, werden die functies ondergebracht in Prismare: ..n plek waar alle bewoners elkaar kunnen treffen, die de wijk samenbrengt en verbindt. “Het verzoek kwam uit de wijk, de gemeente heeft dat neergelegd bij woningcorporatie De Woonplaats en die heeft dat opgepakt.” Van den Beld (met vijf medewerkers) staat ook op de loonlijst van De Woonplaats. De gemeente heeft met veertien miljoen overigens een flinke bijdrage geleverd. Nou zijn woningbouwcorporaties de afgelopen jaren vooral in het nieuws geweest als ze heel slechte investeringen hadden gedaan of als een directeur (in het westen des lands) zich in een Maserati liet rondrijden, maar van oudsher zijn corporaties opgericht om betaalbare huizen voor arbeiders te realiseren. “De Woonplaats laat een deel van het rendement dat ze halen terugvloeien in de wijken waar hun woningen staan. Want als het in onze wijken goed gaat, de mensen daar met heel veel plezier wonen en er heel veel te vinden is voor educatie en onderwijs maar ook voor de fun, dan levert ons op lange termijn rendement op.”

Wijk en gebruikers.

Prismare is niet een buurthuis, benadrukt Van den Beld. In veel steden zijn buurthuizen verworden tot opvanghuizen voor bepaalde doelgroepen. Nee, Prismare is uitgegroeid tot een bijna uniek concept van ‘arbeiderszelfbestuur’, in dit geval dan van de bewoners van de wijk en de gebruikers van Prismare. “Zij bepalen het doel. Wij vinden het heel belangrijk dat professionals niet koersbepalend zijn. Als je een ontmoetingsplek wilt voor iedereen in de wijk, moet je ook een programma aanbieden voor alle lagen van de bevolking.” Het unieke zit in de zogenaamde ruilhandel en flexibele invulling van de ruimtes. “Als een school of dagbesteding Estinea om 16 uur sluit, prima, maar dan moeten de ruimtes wel beschikbaar komen voor bijvoorbeeld het verenigingsleven. Dat hebben we toen zo ingericht, dat is ruilhandel. Wij vragen aan verenigingen ‘wat wil je betalen?’ Het Valerius Ensemble wilde graag bij ons repeteren, maar had geen budget. Toen zijn we overeengekomen dat zij niets aan huur hoeven te betalen, maar dat ze in ruil daarvoor projecten terug leveren aan de wijk. En we zijn er heel transparant over. Er zitten hier wel tien koren; het ene betaalt tien euro voor een avond, het andere dertig. Het liefste heb ik dat ze allemaal betalen, want ik moet de boel hier draaiende houden; maar wat niet kan, kan niet.”

Wij hebben aan Prismare vijfenveertig werkplekken toegevoegd voor mensen die het moeilijk in hun leven hebben

Animal Farm.

Het communisme is er aan kapot gegaan, mooi beschreven in Animal Farm van George Orwell. Ook Van den Beld heeft in de afgelopen jaren zijn portie oneerlijkheid van mensen en verenigingen voor zijn kiezen gehad. “We hebben net een sessie gehad met alle gebruikers over waar we staan, wat onze ervaringen zijn en wat we willen. Het gaat altijd om belangen: wat is het belang dat je hier komt, wat is je eigen behoefte en wat is mijn belang? Het gaat dus ook om vertrouwen.” Inmiddels maken zo’n 52 verenigingen gebruik van Prismare. De begroting waar Van den Beld mee werkt, is ongeveer zeven ton. Hij betaalt keurig huur aan De Woonplaats waarmee de corporatie een klein rendement behaalt. Ondanks de nogal open manier van verhuren van ruimtes wordt ook daarmee een kleine winst behaald. “Voor de zogenoemde exploitatiekosten van salarissen en dergelijke krijgt Van den Beld twee ton van de Woonplaats en de gemeente. “Dat is dus om de boel draaiende te houden, inclusief theaterprogramma.” Als je door de gids van Prismare bladert, blijkt de grote hoeveelheid maar vooral ook uiteenlopende activiteiten. Van creatieve workshops tot een fotocursus, maar ook voor een kop koffie, een cultureel symposium, diverse sporten, de bibliotheek kun je in Prismare terecht.

Vijfenveertig werkplekken.

Inmiddels is Prismare in den lande een voorbeeld voor gemeentes, woningbouwcorporaties, brede scholen en welzijnsorganisaties. Niet van bovenaf opgelegd, maar echt door en voor de wijk. “Het lukt ons al acht jaar dit zo te organiseren, dat is vooral uniek. En zeker driekwart van de bewoners bezoekt ons ..n of meerdere keren per jaar. Dat is een erg hoog percentage.” Dat hoge percentage is ook te danken aan de scholen en de werkvoorziening. “Wij hebben aan Prismare vijfenveertig werkplekken toegevoegd voor mensen die het moeilijk in hun leven hebben, die lichamelijk of geestelijk beperkt zijn. Die mensen werken op eigen vermogen aan een terugkeer in de maatschappij. Tijdens een van onze laatste sessies zei Kitty Loman van Estinea ‘Mijn clietenten zitten niet in de dagbesteding, maar die werken en ze voelen zich hier helemaal mens en geaccepteerd’. Jij praat steeds over de kosten van Prismare. Ik geef je een mooi voorbeeld van een jongen die helemaal afgleed. De enige plaats waar hij goed gedijt, is hier. Wij hebben hem hier aangenomen, binnen een half jaar was alle zorg die voor hem was ingeschakeld niet meer nodig. Dat scheelt de maatschappij 95.000 euro. En hij is ook vrijwilliger bij het theater.”

Theater.

Van den Beld noemt het theater waarin in 2012 zo’n 32 voorstellingen waren geprogrammeerd. “Het is niet onze corebusiness. Het theater wordt gebruikt door verenigingen, scholen, maar ook door het zakenleven. Er worden hier heel veel congressen en symposia georganiseerd. Het doel is uiteindelijk om break-even te draaien.” Prismare programmeert “populair en laagdrempelig.” Ook in dit geval adviseren de wijk, de gebruikers over de programmering. Maar daarmee is Prismare toch een concurrent van theaters en zaalverhuurders? “We hebben bij de start aan Concordia en de schouwburg gevraagd om hulp bij het programmeren. Ik hoor nu wel dat ze last van ons hebben, maar we hebben nog steeds een heel goede samenwerking. Alles wat we hier doen, dus ook het theater, moet een springplank zijn.” Namelijk dat mensen die nog nooit in een schouwburg zijn geweest, worden geprikkeld in Prismare. “Jongeren uit de wijk scheuren de kaartjes van de bezoekers en brengen hen naar hun stoel. Daarvoor krijgen die jongeren zakgeld. Maar ze moeten de voorstelling zelf ook zien, dat is onze theatereducatie.”