Veel kan tijdens de herdenkingsdienst, zelfs een FC Twente uitvaart

Herman Wormgoor, al achttien jaar directeur van Vredehof Uitvaartverzorging. ‘De een zijn dood is de ander zijn brood’. Herman Wormgoor doet dat al achttien jaar als algemeen directeur van Vredehof Uitvaartverzorging: eindelijk eens handel waar je niet achteraan hoeft. Vandaar dat er zoveel eenpitters zijn. Ook al omdat we in een tijd leven dat koffie en een plakje cake na afloop van de herdenking in de aula niet meer voldoende zijn.

Ik kan niet al het leed van die mensen op mijn schouders nemen

Ik bezoek tegenwoordig meer uitvaarten van vrienden en kennissen dan bruiloften. En ik word er behoorlijk depressief van. Onder leiding van Wormgoor vinden er jaarlijks in Twente zo’n 1.400 uitvaarten plaats (georganiseerd door circa zeventig werknemers) waarmee Vredehof zo’n dertig procent marktaandeel heeft. Toch zit Wormgoor (59) monter aan tafel. “Ik kan niet al het leed van die mensen op mijn schouders nemen.” Het is een vak waarbij je dagelijks met veel mensen omgaat, maar ook met mensen die vaak in tranen zijn. Veel mensen ‘overvalt’ het als iemand overlijdt en zijn vaak totaal onvoorbereid. Wat voor muziek moet er gedraaid worden, hoe moet de rouwkaart eruit zien, in wat voor een kist moet de overledenen begraven of gecremeerd worden? Allemaal vragen van de uitvaartverzorger waar veel nabestaanden niet of nauwelijks over nagedacht hebben. Dan volgt in de huiskamer vaak zo’n raar ongemakkijk gesprek tussen een ‘verkoper’ en nabestaanden die dan maar niet de goedkoopste kist nemen… En juist omdat vrouwen daar beter in zijn, neemt hun aantal in deze sector flink toe.

Dienstverlening.

Mensen die wel over hun verscheiden hebben nagedacht, willen juist graag wat anders: dat de bezoekers in het wit komen, dat er livemuziek is. Dat er na afloop geen koffie met kleffe cake staat, maar een gezellig buffetje. En daar spelen juist de eenpitters op in, vaak ex-werknemers van Vredehof of Yarden. “ZZP’ers zijn natuurlijk van deze tijd, de overheid stimuleert het ondernemerschap ook. En juist in een sector waar het vooral om dienstverlening gaat, biedt dat kansen.” Maar ook bij Vredehof kan veel, haast Wormgoor te zeggen. Tegenover de groep die apathisch is na een overlijden, staat een groep – wel of niet geïnstrueerd door de overledene – die bijvoorbeeld zelf rouwkaarten bedenkt. “Inclusief de lay-out en dat wordt bij ons in de drukkerij gedrukt.”

Verzekering.

Toen ik geboren werd, sloten mijn ouders een uitvaartverzekering voor mij af waarvoor ze wekelijks een paar dubbeltjes betaalden. Vredehof (een coöperatie) bestond vroeger uit twee delen: een verzekeringsbedrijf en een uitvaartorganisatie. Eind jaren negentig is de verzekeringstak verkocht aan Fortis. “Vredehof is als zelfstandig uitvaartbedrijf verder gegaan.” In stichtingsvorm met dus een prettig eigen vermogen. “De coöperatie had in vroeger jaren meer dan 100.000 leden. Die coöperatie is omgezet in een stichtingsvorm en die stichtingsvorm beheert het geld dat uit de verkoop van het verzekeringsbedrijf is voortgekomen. Dat geld staat geparkeerd.” De nieuwbouw die op dit moment in Enschede wordt gerealiseerd, wordt daarvan niet betaald. “Nee, dat wordt gefinancierd uit het uitvaartbedrijf. Ook het uitvaartbedrijf heeft natuurlijk zelfstandig ook een eigen vermogen.” Dat is onder meer belegd in de auto’s voor de rouwstoet en de aula’s in acht gemeentes, een eigen drukkerij. Overigens heeft tweederde van de Nederlanders een uitvaartverzekering. “Die in natura of in kapitaal wordt uitgekeerd.” Een beetje uitvaart inclusief begrafenis of crematie met pakweg 150 bezoekers zonder al te veel opsmuk kost al gauw zo’n vijf-, zesduizend euro. In Nederland kiezen ongeveer evenveel mensen voor cremeren als voor begraven. In Enschede kiest liefst 80% voor crematie. “Ik weet niet hoe dat komt, het is echt heel plaatselijk. In Almelo is het aantal crematies al veel minder. In Rijssen wordt juist heel veel begraven, maar dat zal ook met het geloof te maken hebben.”

Kerk.

De uitvaartorganisatie heeft min of meer de rol van de kerk bij de uitvaart overgenomen. “De verantwoordelijkheid komt nu bij de nabestaanden te liggen. Bijvoorbeeld het uitspreken van een korte inleiding over de overledene. Die last komt vaak te liggen bij één van de broers of zusters. Die is dan tijdens de uitvaart alleen maar bezig met de toespraak. Daarom hebben wij een groep professionele sprekers bij elkaar gebracht onder de naam Declamo die zowel in het dialect, in het Engels of in andere talen en van verschillende geloven in overleg met de familie een toespraak uitspreken. Die dienstverlening is de laatste jaren sterk gegroeid. Als je kijkt naar de gemiddelde rouwkaart dan kun je van elke uitvaart zeggen die is heel bijzonder of juist niet. En de extremen, die schieten er natuurlijk uit. Zie de uitvaartdienst van Andre Hazes in een stadion. Vredehof biedt na overleg met de supportersvereniging ook de FC Twente uitvaart aan.”

Als ik ergens een paaldanseres kan inhuren, zal ik dat regelen

Paaldanseres.

Duidelijk is wel dat praktisch alles kan bij een uitvaart. Er schijnt een nieuwe methode van vergruizelen aan te komen. “Daar zal de wet voor veranderd moeten worden. Op dit moment kan je kiezen voor begraven, cremeren en een zeemansgraf, maar alleen als je op zee overlijdt. En je kunt je lichaam ter beschikking stellen van de wetenschap.” Toch raakt Wormgoor even van zijn stuk als ik hem vertel dat ik jaren geleden in een televisieprogramma van Omroep Flevoland een kartonnen, door de kunstenaar Dogger beschilderde, kartonnen doodskist heb gekregen. Goedkoop, milieuvriendelijk… “Een kartonnen kist kan bij een crematorium niet gebruikt worden vanwege de brandgevaarlijkheid.” Tot slot, mijn laatste wens is een paaldanseres. Nauwelijks van zijn stuk gebracht zegt Wormgoor: “Als ik ergens een  paaldanseres kan inhuren, zal ik dat regelen.”