Gaan we meemaken dat Grolsch of Ten Cate door een vrouw wordt geleid?

Apartheid in sekse

Met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zou dit verhaal minder goed worden gelezen met een illustratie van een keurige, hardwerkende dame in mantelpakje achter een computer die uitlegt dat het bedrijfsleven enorme kansen mist door hoogopgeleide vrouwen links te laten liggen. Ik weet er alles van; ooit schreef ik voor het weekblad Actueel (toen nog onder leiding van Peter R. de Vries die net was overgestapt van de Telegraaf) dat in die jaren met blootreportages probeerde het aantal abonnees op te vijzelen. Dat is niet gelukt, Actueel is in de jaren daarna afgegleden tot een ranzig pornoblaadje. Ik hoopte toentertijd dat mijn verhalen werden afgedrukt nabij de dame met het nietje in haar buik: de meeste kans om gelezen te worden. Gwen (links) is geen dame met een nietje in haar buik, maar een talentvol model uit de stal van Kim Kötter uit Losser die zich na haar Miss-verkiezing als een slimme en ondernemende dame laat kennen.

Wellicht bladert u toch door, want dit verhaal gaat grotendeels wel over vrouwen in mantelpakjes die in het Nederlandse bedrijfsleven te weinig kansen krijgen. Het is een dame uit het oosten van het land die via de stichting Women on Board probeert daar verandering in te brengen. Een zwarte dame nog wel; Carmen Breeveld was in 2003 Zwarte Zakenvrouw van het jaar. Ze weet precies hoe het werkt want met haar bedrijf Team Care (met tien vaste medewerkers en dertig projectmanagers) heeft ze een personeelsbemiddelingsbureau speciaal voor P&O-mensen. “Mensen van de afdeling personeelszaken weten precies hoe ze voor hun bedrijf de beste mensen kunnen binnenhalen, maar zichzelf verkopen als ze zonder werk zijn, blijkt toch een ander verhaal te zijn.” Breeveld was tot 1996 (toen ze Team Care oprichtte) hoofd P&O van CSU-beveiliging (het bedrijf van de vroegere PSV-voetballer Willy van de Kerkhof).

Vergrijzing

De cijfers (in het kader elders op deze pagina) laten zien dat twee feministische golven en veertig jaar emancipatiediscussie niet hebben geleid tot een vrije doortocht van vrouwen naar de top van het bedrijfsleven en de maatschappij. “Mijn doel is om binnen pakweg vijf jaar de cultuur om te gooien in Nederland; dan moet het normaal zijn dat vrouwen instromen in managementposities.” Net als bij allochtonen geldt volgens Breeveld dat ‘we’ het ons niet kunnen permitteren dat een grote groep talentvolle mensen wordt genegeerd. “Nederland vergrijst en als je ziet welke plekken er in de komen jaren vrij komen, kan het eigenlijk geen issue zijn dat op die plaatsen vrouwen en allochtonen worden benoemd.” Volgens Ella Volgelaar (zelf gerespecteerd commissaris en doorgedrongen tot het old boys netwerk) is het hoogste doel van Women on Board zich overbodig maken.

100 uur

Gek eigenlijk, aan een man die min of meer trots meldt dat zijn functie met zich mee brengt dat hij honderd uur per week werkt, vraagt niemand hoe hij dat plooit met vrouw en kinderen. Vrouwen moeten dat wel verklaren. “Kinderen zijn in Nederland van de vrouw en blijkbaar niet van de man. Ik kom uit Suriname, mijn ouders en ik zijn begin jaren tachtig voor Bouterse naar Nederland gevlucht. Tot mijn grote verbazing wordt vrouwen in Nederland door de maatschappij een schuldgevoel aangepraat op het moment dat ze er voor kiezen om te gaan werken. En de Nederlandse vrouw durft ook geen keuzes te maken: óf ze kapt helemaal met werken óf ze schiet helemaal door naar de andere kant door volledig voor haar carrière te kiezen en dan te besluiten om geen kinderen te krijgen. Dat is een onmenselijke keuze die je aan vrouwen stelt, want het hebben van een gezin hoort er net zo goed bij, net als het doormaken van een eigen ontwikkeling.” De problemen van een carrière en kinderen zijn volgens Breeveld vrij gemakkelijk op te lossen met kinderopvang. “Dat moet een basisvoorziening zijn.” En ze verwijst bijvoorbeeld naar de site regeltante.nl.

Vrouwen onvindbaar

Vrouwen voor topfuncties zouden onvindbaar zijn. Ook met die stelling rekent Breeveld snel af. “Ik ken in Nederland zo’n vijftig netwerken van en voor hoger opgeleide vrouwen. Daar zit-ten echt goede tussen. Het probleem is dat al die netwerken van mannen, vrouwen en allochtonen elkaar niet kennen.” Bij de Rotary kun je bijvoorbeeld alleen lid worden als je gevraagd wordt, dus dringen vrouwen daar ook niet door. Nederland herbergt zo’n 70.000 P&O-managers, de helft bij bedrijven, de andere helft helpt de eerste helft op adviesbasis. Niet om flauw te doen, maar Breeveld heeft zelf een speciaal bemiddelingsbureau voor P&O-mensen. Ze biedt opdrachtgevers vrouwen aan, want juist in die sector werken verhoudingsgewijs vrij veel vrou?zend mensen, van wie 1500 in het buitenland. Het klopt dat er veel vrouwen in deze sector werken, maar de eindverantwoordelijken, de directeuren, zijn bijna allemaal man. En om terug te komen op je vraag: ik moet helaas toegeven dat als er een Directeur HRM gezocht wordt, dat ik meer mannelijke kandidaten heb die zich aanmelden dan vrouwelijke. En dat komt doordat dat soort banen niet of nauwelijks in deeltijd gedaan kunnen worden. En voor zestig uur per week deinzen geschikte vrouwen met kinderen dan terug.” En, erkent Breeveld in alle eerlijkheid, zij moet de beste kandidaat aanbieden en dat is dan vaak (gelet op het quotum) een man. “Mijn klanten zijn veel multinationals, je bent zo goed als je laatste levering.”

Ambassadeurs

Als je hardop gaat zitten denken, kom je wel aan een lijstje vrouwen in Twente, in Overijssel. “Op managementfuncties met salarissen van meer dan een ton zul je bijna niemand vinden”. Vrouwen worden gewoon gediscrimineerd, stelt Breeveld. En ze geeft het voorbeeld van een vrouwelijke directeur (ze doelt op Rita van Doesburg) van een scheepsbouwbedrijf dat van de bank geen voorfinanciering krijgt, “omdat ze vrouw is.” Vrouwen moeten ook ‘one of the guys’ zijn om mee te tellen, de flauwe grappen, veelal seksistisch getint over zich heen laten gaan. Goed, Women on Board gaat dus proberen die cultuur serieus aan te pakken. “Jaarlijks willen we minimaal 250 vrouwen in managementfuncties plaatsen. Een ambitieuze doelstelling die we denken te kunnen waarmaken door een schil van ambassadeurs om de Stichting heen te creëren. Die ambassadeurs zijn vijfentwintig leidinggevenden, mannen en vrouwen, die zich hebben gecommitteerd om jaarlijks ieder tien managementvacatures uit hun eigen organisatie of netwerk aan te dragen. Waarbij het gaat om de kwaliteit bij de vervulling van deze vacatures. Ik ben er van overtuigd dat pas als het aantal vrouwen aan de top een kritische massa heeft bereikt, dat pas dan sekse geen issue meer zal zijn bij de selectie van topkader.”

Vrouwelijke CEO Grolsch

Een vrouwelijke premier leek heel even op te doe-men in de persoon van Rita Verdonk, een vrouw als burgemeester is niet uniek (hoewel er pas nog een uit Twente is weggepest), vrouwelijke ondernemers kom je regelmatig tegen, maar niet in groten getale. Maar een vrouw in de boardroom van Ten Cate, Grolsch, Stork, Twentsche Kabel, gaan we dat echt in de komende jaren meemaken? Wel als het aan Breeveld ligt. “Het gaat om de bewustwording van vrouwen. Ik houd veel lezingen, ga met vrouwen in discussie. Maar dat doe ik ook aan de andere kant, bij mijn mannelijke opdrachtgevers praat ik daarover. Het kan en het moet. De gender apartheid kan als er niets verandert een verlammende uitwerking hebben op de economie. Toptalent, zwart of wit, man of vrouw, is schaars en wordt alleen maar schaarser.”

Opleidingen

Women on Board is niet zomaar een stichting met een goed doel; achter de stichting werkt het bureau Competence Care aan de talent screening en het competentiemanagement van de kandidaten. “Vrouwen in topfuncties zijn rolmodellen, die moeten vaak extra goed zijn. Van Ede en Partners verzorgt voor Women on Board de training ‘Topvrouw, op en top Vrouw’, die gaat over leiderschap, want met een vrouw als chef voelen veel mannen zich toch wel een grote sukkel. Ook daar is aan gedacht, Ad Interim Management & Organisation Consultant geeft desgewenst het zittende management een mentaliteitstraining. “We bieden technieken aan om stereotypen boven water te krijgen en daarmee om te gaan.”

Zes procent van de Nederlanders is HBO of hoger opgeleid. Van hen is de helft vrouw. Maar de topfuncties in het Nederlandse bedrijfsleven zijn slechts aan een handjevol vrouwen vergeven. De 25 AEXfondsen hebben 105 mannelijke en 3 vrouwelijke bestuurders. Van de commissarissen bij die bedrijven zijn er 179 man en 17 vrouw. Een onderzoek in 2003 onder 6.900 middelgrote bedrijven in 26 landen plaatste Nederland met slechts 27 vrouwen op senior managementfuncties op een gedeelde laatste plaats, met Pakistan.