‘Ik houd niet van spin doctors, van mannetjes maken’

Meer dan spreekbuis alleen

Eef Brouwers houdt niet van weblogs van politici. “Ik zou de politici liever adviseren ‘doe het óf in de kamer hartstikke goed óf in de media óf in zaaltjes waar je optreedt en beperk je daar dan toe’.”

Wellicht dat enkele oudere luisteraars hem nog herkennen: “Hier is de regionale omroep Noord en Oost, luisteraars goedenavond; ik geef u eerst het weerbericht voor Noord en Oost- Nederland ons verstrekt door het KNMI in De Bilt en geldig van vanavond tot morgenavond.” Eef Brouwers kan die zin nog steeds feilloos opdreunen, herhalen. Brouwers (Zwolle, 1939) praat nog steeds goed plat, vindt de Troonrede dit jaar niet echt verbeterd en vindt het ook niet handig dat het koninklijk huis het weekblad Privé boycot.
Er was nogal wat te doen over de kwaliteit van de taal van de Troonrede dit jaar. Ten opzichte van de jaren daarvoor heeft Brouwers echter weinig verschil gemerkt. “Het is ook bijna onmogelijk. Het gaat om zaken die via wetten moeten worden veranderd, het gaat over de zorg, buitenlandse betrekkingen, over economische ontwikkelingen. En in die sectoren zijn sommige termen gemeengoed. En als je het dan wilt versimpelen, moet je gaan uitleggen. En daar is de Troonrede niet voor.” Brouwers erkent dat teksten soms bewust verhullend worden opgeschreven: “Dan denken de schrijvers ‘laten we het maar zó zeggen, dan kunnen we nog een paar kanten op’.”

‘De Volkskrant en Telegraaf schreven badinerend over wat in de roddelpers over het koninklijk huis stond en het bleek ook in hun kringen veel gelezen te worden’

Eef Brouwers heeft een carrière gehad van om te dromen. Via de Rono, Avro, Studio Sport en het NOS-journaal werd hij hoofdredacteur van het Dagblad van het Noorden. In 1985 verliet hij de journalistiek om woordvoerder van Philips te worden en op een leeftijd (56) dat anderen aan hun pensioen denken, stapte hij over naar de RVD, de rijksvoorlichtingsdienst. Hij heeft daardoor een nogal terughoudende manier van praten gekregen. Misschien ook (nu hij per 1 april 2004 gepensioneerd is) omdat iedereen van alles over het koninklijk huis wil weten: hoe is Trix echt? En is prins Willem echt zo’n zuiplap?

Zap-cultuur

Brouwers heeft de tijd meegemaakt dat iedereen om acht uur ’s avonds via Nederland 1 én 2 naar het NOS-journaal keek. Daarvoor in de plaats is een absolute zap-cultuur gekomen. “Mensen zijn niet meer gewend om 20 minuten aan één stuk te luisteren, ze weten bij God niet waar het over gaat en zappen door tot ze door iets geboeid worden. Of je moet allemaal plaatjes gaan vertonen, je moet om de paar minuten met iets ontspannends komen, een grapje, even lachen en dan kunnen ze er weer een paar minuten luisteren. Ja, ik vind dat er vrij veel bagger zichtbaar en hoorbaar is.” Voor RTL Boulevard heeft Brouwers nog wel respect (“goed gemaakt in zijn soort”) maar voor Talpa’s NSE heeft hij geen goed woord over: “Daar kan ik niet naar kijken.” Of ze bij het koninklijk huis en bij de ministers thuis naar deze programma’s kijken, wil Brouwers nog steeds niet zeggen. Directeur van de RVD is een unieke baan die in het buitenland niet bestaat. “Je zou het misschien met die van woordvoerder van de president in de Verenigde Staten kunnen vergelijken. In Duitsland noch België noch elders in Europa bestaat deze functie waarbij je onder verantwoordelijkheid valt van de minister-president.” Brouwers heeft in zijn tijd alle verlovingen en affaires (Maxima, Mabel, Margarita) meegemaakt. “Ik kan met de roddelpers redelijk door één deur, maar zij hadden andere belangen dan ik.” Hij is vooral verbaasd over de verandering van attitude bij de zogenaamd serieuze pers. “De serieuze pers schreef badinerend over wat er in de roddelpers over het koninklijk huis stond. De Volkskrant en Telegraaf deden dat altijd met verwijzing, maar het bleek ook in hun kringen wel gelezen te worden.”

Communicatie

Er bestaan rijen boeken over communicatie, over zenden en ontvangen, over ruis. Maar voorlichters, woordvoerders worden toch altijd als officiële ‘leugenaars’ van overheid of bedrijf gezien. “Als het goed is, speel je als communicatieadviseur al een rol in de advisering, dan krijg je zaken te horen waar je argumenten voor en tegen kunt uiten, je kunt dan met alternatieven komen. Dat betekent niet dat ik altijd mijn zin kreeg, want andere adviseurs zoals juristen kunnen aangeven wat op hun terrein de gevolgen kunnen zijn van bepaalde openheid.” Wat Brouwers in elk geval al die jaren heeft getracht te voorkomen, is in opdracht liegen.

‘Ik heb nog nooit een persconferentie meegemaakt waar mensen met zo’n absolute verachting naar een hoofdpersoon aan tafel keken’

De huidige RTL-coryfee Frits Wester was jarenlang de spin doctor van CDA-voorman Brinkman. Wester bedacht in die tijd ook de zogenaamde shuffle waarbij Brinkman quasi ontspannen over het podium liep. “Ik houd niet zo van spin doctors, maar ik weet dat het in de politiek en het bedrijfsleven steeds vaker voorkomt. Ik geloof niet in mannetjes maken, hooguit voor een bepaalde periode bij een bepaalde gebeurtenis.” Na zijn actieve periode werd Brouwers door de KNVB ingehuurd om tijdens het EK in Portugal op dat vlak te redden wat er te redden viel. Droog: “Het zou mooi zijn als dat gelukt was.” Robben werd gewisseld voor Bosvelt (in de cruciale wedstrijd tegen Tsjechië) terwijl Van Bronkhorst en Cocu persoonlijke fouten maakten, maar in de media ging het nadien alleen maar om De Wissel! “Ik kon geen potten breken bij een klein gedeelte van de pers. Ik heb nog nooit een persconferentie meegemaakt waar mensen met zo’n absolute verachting naar een hoofdpersoon aan tafel keken. Daar ben ik echt heel erg van geschrokken.” Het begon in de voetballerij, maar tegenwoordig hebben alle Bekende Nederlanders, inclusief veel politici, een weblog waarop ze hun verhaal toelichten of een mening geven. Soms ongezouten, soms in de vorm van een dagboek. “Ook daar ben ik geen liefhebber van. Natuurlijk kan het in een aantal gevallen prima zijn, ik zou de politici liever adviseren ‘doe het óf in de kamer hartstikke goed óf in de media óf in zaaltjes waar je optreedt en beperk je daar dan toe’. Ik vermoed dat in een later stadium de woordvoerder of de communicatiedeskundige de zware taak wacht om weer recht te breien wat eerder snel en enthousiast op de weblog is gepubliceerd.”

Wellicht dat enkele oudere luisteraars hem nog herkennen: “Hier is de regionale omroep Noord en Oost; luisteraars goedenavond; ik geef u eerst het weerbericht voor Noord en Oost-Nederland ons verstrekt door het KNMI in De Bilt en geldig van vanavond tot morgenavond.”