‘Als het bij bedrijven mis gaat, ligt het aan de leiding’

Maarten Vonk schudt voor Rabobank bescheidenheid af

Maarten Vonk is inmiddels een jaar directeur van de Rabobank Midden- Twente (met een balanstotaal van 1,4 miljard behorend bij de top 15 van Rabobanken in Nederland).
Eindelijk weer eens bankdirecteur die niet met meel in de mond praat. Maarten Vonk (51), sinds een jaar directeur van de op één na grootste Rabobank van Twente is luid en duidelijk. Over natuurlijk zijn eigen bedrijf, maar ook de ‘oorlog’ met concurrentie. Een bankfusie tussen Hengelo en Enschede ziet hij vooralsnog niet zitten.
De roots van Vonk liggen bij de Amro. Maak niet de fout ABN AMRO te zeggen, want hij corrigeert direct. Want in zijn tijd beschouwden de AMRO-jongens zichzelf als de harde werkers, de ABN-jongens waren de kakkers. “Dat soort platitudes kan je wel hanteren.” Via de toen nog zelfstandige Nutsspaarbank (nu Fortis) in Den Haag kwam hij bij de Rabobank (13 jaar geleden) in een tijd dat de bank “nog niet overtuigd was van zijn eigen kracht.” De grootste bank van Nederland, met 7 miljoen klanten wat volgens Vonk veel belangrijker is dan het beduidend hogere balanstotaal van de ABN AMRO, is al een paar jaar bezig de bescheidenheid (met de wielerploeg en de slogan ‘het is tijd voor de Rabobank’) van zich af te schudden. “De Rabo is een minder formele organisatie dan van de ABN AMRO.” Vonk erkent dat hij een glimlach niet kon onderdrukken toen de ABN AMRO in Enschede met een bankkantoor met koffiehoek (met Douwe Egberts) begon. “Na het sluiten van hun kantoren hebben ze blijkbaar geconcludeerd dat ze de band met hun klanten verliezen. Ja, wij hebben ook kantoren gesloten, maar de Rabo-groep heeft per saldo veel meer kantoren en wij hebben rekening gehouden met de plaatselijke gevoelens. We hebben het uitgelegd en gezorgd voor alternatieven zoals een geldautomaat of een bus, of met sprekende chipknips. Bij de ABN AMRO gebeurt dat centraal, daar wordt het opgelegd.”

Ra Bo Kaal

Vonk is inmiddels een jaar directeur van de Rabobank Midden-Twente (met een balanstotaal van 1,4 miljard). Hij geeft niet voor niets openlijk af op zijn vroegere werkgever. De Rabobank heeft zich in de afgelopen jaren ontpopt tot de grootste financier van het MKB. In Twente is dat marktaandeel zelfs 40%. Tot woede en spijt van ABN AMRO en ING. Eerstgenoemde is afgelopen zomer met de (interne) actie Ra Bo Kaal (lees Ra Bokaal of Rabo Kaal). Een geinige woordspeling om de eigen accountmanagers te stimuleren zoveel mogelijk klanten van de Rabo af te pikken. “Wij waren daarover ‘not amused’. Ik heb tegen mijn mensen gezegd ‘ik wil niet één klant zien overstappen’.” Even voor alle duidelijkheid: de strijd tussen de maatpakken van de Rabobank en ABN AMRO wordt net zo ordinair gevoerd als de supermarktoorlog. “De ABN AMRO duikt onder de tarieven, waardoor het inderdaad een prijzenoorlog is geworden.” En de ondernemers spinnen er garen bij… In plaats van elkaar te beconcurreren op tienden van procenten, zouden de zelfingenomen maatpakken (van alle banken welteverstaan) misschien eens wat meer kunnen nadenken over kenniseconomie en ICT-bedrijven anno 2005. Want het is toch godgeklaagd hoe een bedrijf als PBF (zie vorige uitgave van Twentevisie) bijna om zeep is geholpen door de onkunde van banken die blijkbaar alleen iets weten van de modebranche, groentewinkels en machinefabrieken. Er volgt (door Vonk) vervolgens een uitleg over de werkwijze van de banken. Met het verhaal dat de internethype de banken veel geld heeft gekost en daarom nu huiverig zijn. “In een aantal gevallen missen we ook de kennis om het goed te kunnen beoordelen. Waarbij ik er direct aan toevoeg dat het onzinnig is te roepen ‘het is niet anders’, we deden een plas en het bleef zoals het was. We laten daar wellicht kansen liggen en daar moeten we over nadenken.”

Interim-management

Vonk straalt uit met liefde te werken onder de warme deken die Rabobank heet. Maar hij weet als geen ander dat er ook kaf tussen het Rabo-koren zit. Hij maakte een aantal jaren deel van de harde kern (15-20 man) van het interimmanagement. Types als Vonk werden dan ingevlogen om desnoods ‘hardhandig’ in een paar maanden orde op zaken te stellen. Dat is slopend, bevestigt Vonk, die in die tijd vele tienduizenden kilometers reed en erg vaak de nacht doorbracht in hotels of vakantiebungalows. “Wat ik miste, was de echte binding met medewerkers en klanten.” Hij heeft nog een opmerkelijke les geleerd in die periode: “Als het bij bedrijven mis gaat, ligt het aan de leiding. Het ligt hoogstzelden aan de medewerkers. Kijk naar Laurus met dat Konmarideaal: met zijn allen met die rare T-shirtjes in de Arena zingen over de concurrentie die ze mores zullen leren. Een schoolvoorbeeld van mis management.”

Hengelo versus Enschede

De Rabobank telde ooit duizend aangesloten zelfstandige banken. Dat zijn er inmiddels 150 en het moeten er nog minder worden. “We zoeken naar een schaal waarin wij aan de ene kant contact blijven houden met de markt, weten wat er leeft, en anderzijds stellen de klanten steeds hogere eisen aan ons en die kun je alleen maar leveren als je als bank een bepaalde omvang hebt, dan kun je kwaliteit ook aantrekken.” In Twente ligt een blauwdruk klaar (Rabobank 2005+) om op te schalen (van elf naar vijf banken). De vraag is alleen nog wanneer. Rabobank Midden-Twente (met Hengelo, Borne, Delden en bijbehorende kerkdorpen) wordt dan logischerwijs uitgebreid met de rest van de Hof van Twente. “Dat ligt inderdaad voor de hand, maar je praat over processen die bij de Rabobank niet van bovenaf worden opgelegd.” Dus de directie (het is lastig te beslissen over het eigen pluche) en het plaatselijke bestuur (veelal notabelen uit het dorp) hebben een belangrijke stem. Vonk maakt ook meteen duidelijk geen heil te zien in de droom van zijn Enschede collega Grotenhuis: één grote Twentse Rabobank!

‘De ABN AMRO heeft de Ra-Bo-Kaal geïntroduceerd; ik heb tegen mijn mensen gezegd ‘ik wil niet één klant zien overstappen’

Ook in de bankwereld geldt dat het mensenwerk betreft. Fusies lukken of mislukken omdat mensen elkaar wel of niet mogen. Zo simpel is het echt. Het is een publiek geheim dat de voorganger van Vonk en Grotenhuis elkaar niet goed lagen. zien. Vonk en Grotenhuis daaren tegen lunchen met graagte en regel matig samen.

Beurs

De economie in Nederland is nog prut, de beurs staat alweer boven de 400 punten. De Rabobank is nooit echt een grote beleggingsbank geweest. “Terwijl we wel de expertise in huis hebben. Op dat vlak is voor ons nog een markt te winnen.” Er loopt in dat kader ook een opvallend televisiespotje van de Rabobank. Meer dan alleen de hypotheekbank voor de consument en een kredietbank voor het MKB mikt de Rabobank ook op DGA’s (directeur-grootaandeelhouder) voor de financiële planning. “We hebben de kwaliteit in huis, we moeten niet dezelfde fout maken om te bescheiden te zijn: ‘be good and tell it’.” En daarom schaamt Vonk zich ook niet om nadrukkelijk het verantwoord ondernemen van de Rabobank te benadrukken. “De Hengelose wethouder Otten waarschuwde ooit een keer tijdens een IKT-bijeenkomst dat er teveel jonge mensen in de bijstand komen. Toen heb ik samen met de gemeente een project opgetuigd. Ik ben het adressenbestand van de bank gaan aanschrijven. Aan duizend bedrijven heb ik gevraagd ‘willen jullie iemand uit de bijstand drie maanden onder jullie hoede nemen. Dat leverde uiteindelijk 35 positieve reacties op en ‘on the long run vijftien arbeidsplaatsen. Ja, dat vind ik een waanzinnig succes.” En recentelijk heeft Vonk de bank een dag dichtgegooid en is het grootste deel van de 240 medewerkers die dag gaan werken aan vrijwilligerprojecten. “Wat dat kost? Ik heb geen idee, ik heb het niet uitgerekend. Het interesseert me ook niet, ik hoef ‘Utrecht’ niet om toestemming te vragen. Ik vind het belangrijk om te zien wat zo’n dag aan energie in het eigen bedrijf losmaakt.”

De 400-puntengrens lijkt beslecht. Op dat moment begint een aantal aan- en verkooporders automatisch te lopen waardoor het blijft schommelen. “Voor wat betreft de vooruitzichten van Nederland zijn wij niet geheel tevreden over de uitkomsten van de Miljoenennota”, liet Wim Steenkamp, beleggingsadviseur van de Rabobank weten. “Vooral het MKB kan nog wel de nodige lastenverlichting gebruiken. De consument houdt voorlopig nog de hand op de knip, grote uitgaven worden uitgesteld en het spaarvolume is dit jaar met 7 miljard toegenomen tot circa 200 miljard euro. Omdat de groei van de economie voor circa 60% wordt bepaald door consumentenbestedingen zien we voor 2005 uiteindelijk een groei van 0,75% en voor 2006 circa 2%, mede bepaald door een verwachte stijging van de investeringen door het bedrijfsleven.” De Oostelijke fondsen wisten opnieuw goed te presteren. Stork, Twentsche Kabel en Ten Cate noteerden zelfs de hoogste koersen sinds jaren. “Voor deze ondernemingen hebben we een zogenaamd ‘houden’ advies.”. Op 1 september stond de AEX op ruim 385 punten, een maand later op 399,97. En er waren weer mensen die dat (bijna) voorzien hadden. Zoals de heer Siers die niet voor het eerst de fles wijn mee naar huis nam (zijn voorspelling was 399,45). Voor de volgende keer moet voorspeld worden hoe de AEX eind oktober zal staan. Bezoekers hebben het formulier al ingevuld, maar u kunt (nog steeds) meespelen via internet (www.twentevisie.nl).