Weekamp Deuren zoekt groei in Tsjechische fabriek in ‘middle of no-where’

Een wereld van verschil op één dag reizen

Johan Weekamp ziet de groei van zijn deurenfabriek in Tsjechië plaatsvinden. “In Dedemsvaart doen we alleen nog de toegevoegde waarde voor de deuren, zoals verven, spuiten, slotgaten maken en de montage van het hang- en sluitwerk.”
“Ik heb hier tot nu toe nog geen euro verdiend,” laat Johan Weekamp van de gelijknamige deurenfabriek zich op een onbewaakt moment ontvallen. Hij loopt door zijn nieuwe bedrijf in Valasske Prikazy (nabij Ostrava in het oosten van Tsjechië) op een steenworp van de Slowaakse grens. De voormalige kolchoz (staatsboerderij naar Sovjetmodel) lijkt in weinig op de fonkelnieuwe fabriek in Dedemsvaart waar zo’n 130 mensen de kost verdienen. Toch moet het brakke onderkomen voor een deel de toekomst gaan uitmaken van Weekamp Deuren. In een bijkans paradijselijke omgeving, dat moet gezegd.

In 1978 begonnen Jan en Henk Weekamp met een timmerfabriekje. Jan overleed in 1985, zijn zonen Johan en Richard gingen hun oom helpen (bij het bedrijf werkten op dat moment ongeveer tien mensen). Het accent kwam vanaf dat moment te liggen op deuren. Een gouden greep. “Mensen hebben geld over voor een mooie buitendeur. En als ze voor veel geld een nieuw bankstel kopen dan willen ze in het interieur ook een mooie binnendeur. En dan niet zo’n boardkartonnen ding,” verklaart Johan Weekamp het succes van het bedrijf. In de markt van de luxe deuren heeft Weekamp een marktaandeel van zo’n tien procent. Om de hevige concurrentie het hoofd te bieden, liet Weekamp vanaf 1990 de standaarddeuren produceren in Sumatra en Jakarta. “Het grootste probleem is de kwaliteit. Maar we werken nu samen met twee bedrijven waaraan we gegarandeerd hebben dat we alle deuren afnemen als ze tenminste voldoen aan onze kwaliteitseisen.” In totaal fabriceert Weekamp zo’n 130.000 binnen- en buitendeuren per jaar (voor nieuwbouw en vervangingsmarkt), de helft daarvan komt uit deze Aziatische landen.

Kunstje geflikt

Een eigen bedrijf in Indonesië is volgens Weekamp af te raden. “Het is daar zo corrupt als de pest en ik heb daar eens letterlijk voor mijn leven moeten rennen.” Weekamp zocht in de afgelopen jaren uit concurrentieoverwegingen naar een lagelonenland dichter bij huis. “Voor de geografische spreiding van de productie en om ook meer dan alleen de standaarddeuren goedkoper te laten produceren.” Weekamp kwam in eerste instantie uit in Slowakije waar hem bijna een kunstje werd geflikt. “Ze wilden mij een fabriek verkopen waar een paar maanden later een spoorweg overheen zou komen.” Geschrokken ‘vluchtte’ hij naar Tsjechië. “Twee dingen heb ik geleerd: ik huurde expertise in via Dutch General Trading in Hoogeveen dat zich gespecialiseerd heeft in bemiddeling tussen Nederlandse en Tsjechische bedrijven. En ik wilde een Tsjech betrekken bij de plannen.” Dutch General Trading heeft zelf mensen in Tsjechië werken, onder anderen vrouwen van directeuren van topondernemingen die gemakkelijk hun voelhorens kunnen uitsteken. “Beter dan officiële statistieken, want ze gaan hier creatief om met cijfers.”

Halve Duitsers

De lage lonen (van pakweg 400 tot 800 euro per maand) trekken ondernemers die bijvoorbeeld versnellingsbakken willen laten maken. “Zo’n affaire maakte ik onlangs mee,” vertelt John Koelemij van Dutch General Trading, “goed idee, ze hebben alleen een fabriek gekocht in een gebied waar eigenlijk alleen glasblazers en timmerlieden wonen.” Op mooie verhalen zitten ze in Tsjechië ook niet te wachten. Het land is feitelijk bezet geweest van 1620 tot 1989. “Tijdens het communisme lieten de Russen die zelf niets presteerden de Tsjechen het hoogwaardige werk doen en hadden daarop alleen maar commentaar. Vergis je niet, een Tsjech is doorgaans beter onderlegd dan een Nederlander.” Een kwaliteit die ook Johan Weekamp onderkent: “De Tsjechen zijn halve Duitsers, het zijn echte producenten. Met goede instructies werken ze als een trein. Als je veranderingen wilt doorvoeren, is dat wel lastig.” Volgens Koelemij staat het land nog steeds met één been in de planeconomie. “Ze kunnen enorm moeilijk doen als iets formeel niet klopt.” Weekamp luchtig : “Ja, ze zijn hier gek op stempels, dus ik heb er maar een paar laten maken.”

Jan Palach

Geen misverstand, Tsjechië is een volwassen land qua cultuur en infrastructuur. “Mobiele telefoons waren hier sneller aanwezig en in grotere getale dan in Nederland,” weet Weekamp. Het land is (na de opsplitsing met Slowakije) nog ongeveer twee keer zo groot als Nederland, maar het telt slechts tien miljoen inwoners. Het heeft een enorme drang naar vrijheid als gevolg van de eeuwenlange onderdrukking. Het westen wordt als gevolg van het verraad in 1938 (Engeland en Frankrijk leverden het land deels uit aan de nazi’s) niet automatisch als een bondgenoot beschouwd. De student Jan Palach die zichzelf in 1968 in brand stak uit protest tegen de Sovjetinval die aan de Praagse Lente een einde maakte, wordt op verschillende plekken in Praag nog steeds herdacht. De Karelsbrug in de Gouden Stad is voor zover bekend de eerste stenen brug in Europa. De Moldau die er onder door stroomt, zette twee jaar geleden bijna heel Praag onder water. “Inclusief de metro en daar zijn ze nogal van geschrokken want dat was de officiële schuilplaats voor de burgers. Binnen 24 uur waren de metrolijnen overgenomen door bussen en waren de strepen van de rijbanen in de straten aangepast aan de problemen,” herinnert Weekamp het voortvarende optreden van het Praagse bestuur. De prijzen in Praag zijn vergelijkbaar met die in Amsterdam. “En daarom zitten we ook in het oosten van het land. Ik verbaas me er ook wel eens over, maar toen we met de fabriek begonnen werd ons nadrukkelijk gevraagd om zes uur ’s ochtends te beginnen. Want veel mensen hebben hier twee banen.” De toeristische rol van Twentevisie: bij een bezoek aan Praag is het de moeite waard om het Representatiehuis te bezoeken. Het is historische grond, de communisten sloegen het eerst kort en klein en droegen daar vervolgens in 1989 de macht over aan Vaçlav Havel. Met dank aan de Europese Unie die er zo’n 5 miljoen euro voor over had, is het huis weer in de zeer fraaie oorspronkelijke staat gebracht.

1600 deuren per week

“ We zochten een locatie op een afstand van maximaal een dag reizen. Dankzij Dutch General Trading vonden we een voormalige staatsboerderij waar ook al een houtproductiebedrijf in gezeten had. We willen met het bedrijf graag alleen zitten, niet op een industrieterrein waar we geïnfecteerd zouden kunnen worden met de mentaliteit van andere bedrijven, of met de grijze economie. Daarom hebben we er voor gekozen dit bedrijf echt van de grond af aan op te bouwen.” Dat mag je letterlijk opvatten, want je moet wel heel enthousiast en optimistisch zijn om in de grijze loodsen die als gevolg van achterstallig onderhoud op sommige plaatsen bijna in elkaar vallen, een productiehal te zien waar volgend jaar tot wel zo’n vijftien- tot zestienhonderd deuren per week geproduceerd moeten worden. “Dan had je het een jaar geleden moeten zien, toen was het echt een ruïne. We hebben in één van de hallen een nieuwe vloer aangelegd, nieuwe wanden, overal nieuwe plafonds met goede verlichting, ramen die overal daglicht binnenlaten. We hebben een kabel moeten aanleggen van anderhalve kilometer naar het dorp.” In totaal heeft Weekamp in Tjechië ongeveer 1,5 miljoen euro geïnvesteerd. De reis- en verblijfkosten blijven vooralsnog hoog omdat wekelijks tien tot vijftien Nederlanders overkomen om verder aan de fabriek te werken. “En om de kwaliteit van de deuren te controleren. We proberen onze kennis en ervaring over te brengen. Op dit moment maken we zo’n duizend deuren per week, maar dat aantal moet flink opgeschroefd worden om hier te gaan verdienen ondanks dat de lonen een kwart zijn van die van de Nederlandse productiemedewerkers.”

‘Ze zijn hier gek op stempels, dus ik heb er maar een paar laten maken’

Zonnebril

Dankzij Weekamp is het dorp altijd verzekerd van een sneeuwvrije weg. “Er kan hier in één nacht zomaar zestig tot zeventig centimeter sneeuw vallen. Wij houden de weg naar het dorp sneeuwvrij voor onze vrachtwagens die een aantal keren per week van Nederland naar Tsjechië rijden met materiaal en terugkomen met deuren.” Inmiddels is Weekamp al weer bezig met uitbreiding in Tsjechië, een tweede voormalige schuur wordt verbouwd. “In deze hal komt de productie van luxe deuren.” Tijdens de nieuwjaarsspeech heeft Weekamp zijn 130 Nederlandse medewerkers gemeld dat ze ondanks zijn activiteiten in Tsjechië niet bang hoeven te zijn voor hun baan. “We hebben net nieuwe kantoren in Dedemsvaart laten bouwen, dat doen we niet voor niets. Maar geen uitbreiding van de productie, in Nederland concentreren we ons op de toegevoegde waarde voor deuren, zoals verven, spuiten, slotgaten maken en de montage van het hang- en sluitwerk. Maar de verdere groei zal in Tsjechië plaatsvinden. Als het echt goed gaat lopen, gooi ik de boel tegen de grond en zet hier dan een moderne fabriekshal neer. Maar eerst de investeringen terugverdienen.” Weekamp is er trots op dat hij in Tsjechië vergelijkbare arbeidsomstandigheden nastreeft als in Nederland. “We hebben hier een computergestuurde afzuiginstallatie en het stof wordt verbrand, en daarvan wordt de fabriek verwarmd. En ze hebben hier een mooiere kantine dan in Dedemsvaart. Ook heb ik een kleedkamer laten maken met lockers en douches. Je moet soms een zonnebril opzetten om de stapjes vooruit te willen zien. Ik schrik niet zo gauw van een plaat die loszit.” Weekamp heeft in de Tsjech Janosik een man gevonden met wie hij samen wil bouwen. Janosik spreekt helaas geen woord Engels, hij stikt overigens wel van het geld. Met zijn pas 32 jaar is hij de grote man van het dorp, de helft van de inwoners werkt in één van zijn bedrijven. “Je hebt een locale partner nodig om succes te hebben en Janosik is voor mij de ideale compagnon.” De bedrijfsleider dankt zijn baan onder meer aan het feit dat hij als tolk optreedt tussen Weekamp en de Nederlanders enerzijds en de Tsjechen anderzijds.