Varkenstransporteur Veto uit Wierden regelt vervoer voor Dumeco

Met airco naar de slacht

De vrachtwagens van Smit zijn uitgerust met airco, beweegbare vloeren en daken en automatische weegkleppen. Ze kosten 220.000 euro.
Heel af en toe word je op de Duitse Autobahn nog wel eens ingehaald door een afgeladen vrachtwagen met varkens die plankgas met soms wel 130 kilometer per uur op weg is naar Italië. En dan in een week twee retourtjes draaien met eerbied voor god noch gebod. Boetes betalen ze lachend want de winst is groot. Maar de sector is in de afgelopen jaren als gevolg van de grote crises (MKZ en varkenspest) volledig op de schop gegaan. “De cowboys zijn voor 95% teruggedrongen uit deze markt,” schat Jan Smit (38) van Veto (wat staat voor Vee En Transpost Onderneming, uit 1922) in Wierden. De varkens worden nu in luxueuze, handgemaakte wagens van de boer via de mester naar de slachter gebracht. Dumeco heeft namelijk de pest aan slecht (is dieronvriendelijk) nieuws over de vleessector.
Vroeger had elk dorp zijn eigen melkfabriek, slachterij en veevervoerder. Waar langzaam maar gestaag werd gewerkt aan reuzen als zuivelcoöperatie Friesland Coberco en vleesverwerker Dumeco bleven de veetransporteurs hun inefficiente rondjes om de kerk rijden. Los van de kosten liet Dumeco weten geen behoefte te hebben om met tachtig transporteurs in Nederland zaken te doen. “De markt is in de afgelopen tientallen jaren flink afgekalfd. Met Veto hebben we in die tijd in Twente zo’n dertien transportbedrijven overgenomen met gemiddeld twee auto’s. We hebben er zelf nu elf, dus de rest van de auto’s is weggesaneerd.” Overnemen, niet om te groeien, maar om te overleven. “Er zijn nog een paar bedrijven die ik graag wil overnemen als de kans zich voordoet.”

“Ik begreep dat als Dumeco met één bedrijf zaken wil doen dat je niet de allerkleinste moet zijn.” Smit stapte halverwege de jaren negentig naar collega Meijer in Harfsen (onder de rook van Deventer en ongeveer even groot als Veto) en samen zetten ze een nieuw bedrijf op. “Een pure planning-bv. En toen zijn we naar Dumeco gegaan en hebben aangeboden hun transport in Overijssel, Gelderland, Drenthe, Friesland en Groningen te regelen.” De andere transporteurs kregen een brief dat ze voortaan via Smit-Meijer hun werk zouden krijgen. “Dat doen we nu voor twaalf bedrijven waardoor we dagelijks ongeveer 35 vrachtwagens aansturen, van Gelderland tot aan de waddenzee.”

‘De cowboys zijn voor 95% teruggedrongen uit deze markt’

Karbonaadje

Dumeco is de baas in vleesland. In de afgelopen jaren zijn alle slachterijen met roemruchte namen als Coveco, Gupa en Sturko onder de vlag van Dutch United MEat Company gekomen, dat inmiddels onderdeel uitmaakt van het Duitse Bestmeat, een van de drie grote Europese vleesverwerkers. In Nederland is Dumeco veruit marktleider. Voor Veto (vijftien werknemers) is Dumeco de grootste klant (tweederde van de omzet). “Er zijn nog een paar grote handelaren voor wie we rijden en een paar individuele boeren die niet met zo’n groot bedrijf als Dumeco zaken willen doen.” Boerderijen die geruimd worden staan half Nederland nog op het netvlies.

Om dat te voorkomen zijn er niet alleen aangescherpte regels (zo vind je geen varken op het bedrijf van Smit – alles is strikt gescheiden) en probeert Dumeco controle uit te oefenen op de hele productielijn, van het zaadje tot het karbonaadje. Alles staat al vast bij de geboorte: in de week dat de big 25 kilo wordt, brengt Smit het beest via één van zijn 220.000 euro kostende vrachtwagens met airco, beweegbare vloeren en daken en automatische weegkleppen naar de mester die hem klaarmaakt voor de slacht (bij circa 110 kilo). In Nederland worden elke dag 40.000 varkens geslacht.

‘Dat Poolse chauffeurs praten met Twentse boeren zie ik niet snel gebeuren’

Jan Smit tussen de varkens, maar niet bij hem op het bedrijf; dat staat de nieuwe wetgeving na de MKZ-crisis en de varkenspest niet toe. “Een goede zaak, die nieuwe regels.”

Polen

Ondanks dat hij nu een soort vrije rijder in dienst van Dumeco is, wil Smit niet terug naar de tijd dat hij zelf ook naar Italië, Spanje en Rusland reed. “Altijd in het weekend weg en het was financieel ook niet heel erg interessant omdat wij altijd met dubbele bemanning reden en je leeg terugrijdt.” De handel in varkens heeft hij altijd links laten liggen hoewel er natuurlijk regelmatig buitenkansjes waren. “Grote winsten krijg je alleen als er grote risico’s zijn. We zitten tussen de fokker, de mester en de slachter in een sector die onder druk staat, dus we pakken met dit werk niet de hoofdprijs. Ik heb een goede boterham en daar heb ik genoeg aan. Veto is een transportbedrijf, ik wil geen concurrent worden van mijn eigen klanten.” En in ruzie met Dumeco heeft hij al helemaal geen zin. “Dat klopt.” Toch neemt het aantal buitenlandse reisjes weer toe, want vaak moet Veto zijn vracht niet naar Nederlandse slachters brengen maar naar Duitse slachthuizen omdat Dumeco daar een paar centen meer beurt. Angst dat Poolse transporteurs het werk overnemen heeft Smit vooralsnog niet. “De weg vinden op het platteland is zo gemakkelijk niet en dat Poolse chauffeurs praten met Twentse boeren zie ik ook niet snel gebeuren. Bovendien moeten de bedrijven in elk geval met vrachtwagens rijden die door Nederland zijn goedgekeurd. En ik constateer dat de lonen in Polen ook omhoog gaan.”

Voor de zesde keer Art Twente met Sieraad als missie in Expo Hengelo

De ondergang van de galeries

Maarten Bodt en Astrid Berens: “Kunst is nog steeds een sluitpost.
Naast de Amsterdamse Kunst Rai en Art Rotterdam is alleen Art Twente een serieuze beurs voor moderne kunst. De beurs wordt dit jaar (van 1 tot en met 4 oktober) voor het zesde achtereenvolgende jaar gehouden in het Expo Center in Hengelo (en voor de tweede achtereenvolgende keer samen met Sieraad). Het aantal bezoekers blijft met naar schatting 8.000 erg hoog. “En daar doen we het voor,” zeggen de organisatoren Astrid Berens en Maarten Bodt. Voor het geld hoeven ze het niet te doen, ze houden er dit jaar, net als vorig jaar “en de komende twee jaar schatten we,” weinig tot niets aan over.

De begroting van Art Twente is zo’n half miljoen euro. Deelnemende galeries of kunstenaars, betalende bezoekers en sponsors zorgen voor de inkomsten. De kosten van het imposante drukwerk, de reclame-uitingen (“alleen al een spotje bij ‘Meta’ op zondag bij de uittips kost duizenden euro’s”) en de aankleding van de hal lopen. Het wordt steeds moeilijker, want de sector met 15.000 kunstenaars en 600 galeries verkeert in zwaar weer. “Kunst is nog steeds een sluitpost.”

Jaren zestig

Bestaan er in Nederland nog wel 600 galeries die moderne kunst aanbieden (oude kunst is te vinden bij antiquairs)? Er zijn inmiddels tientallen galeries failliet, anderen zijn gewoon gestopt. En een aantal galeries wacht op betere tijden en proberen te overleven, dus dat betekent dat er geen geld is om op dure beurzen het werk van hun kunstenaars onder de aandacht te brengen. Waardoor er wellicht nog minder verkocht wordt. Het fenomeen galeries stamt nog uit de jaren zestig en zeventig toen deze kunstwinkels als paddestoelen uit de grond schoten. Wellicht is de tijd rijp voor een nieuw fenomeen. Uit Duitsland komen dit jaar zelfs bijna twintig kunstenaars.” In totaal zijn er weer circa 25 galeries, net als vorig jaar. “Met deels nieuwe deelnemers, want we willen steeds nieuw werk, nieuwe kunstenaars in het oosten des lands laten zien.”

Platform

Graag hadden Bodt en Berens een soort Overijssels kunstplatform gepresenteerd, maar dat is niet gelukt. “We hebben gesproken met de provincie, met verschillende partijen, maar het is eenvoudig niet gelukt. Meer is er niet over te zeggen.” Wel is er weer een samenwerking gerealiseerd met het Apeldoorns museum, met de Friesland Bank die in samenwerking met veilinghuis Christie’s en Pieter Glerum elke dag een lezing zal verzorgen. Om de kunst al vroeg onder de aandacht te brengen is er een samenwerking met scholengemeenschap Twickel opgetuigd. “Vijf leerlingen hebben een kunstenaar uitgezocht voor wie ze de stand maken, de presentatie en de marketing regelen.” En bij de entree zal de bekende Enschedese galerie Beeld en Aambeeld haar 25-jarig bestaan vieren met een tentoonstelling van Lotje Lussanet.

Hennie’s Mening

De bekende recreatie- en horecaondernemer Hennie van der Most is een selfmade man die op geheel eigen wijze zijn bedrijven van de grond toe heeft opgebouwd.
Mede daarom is hij een veelgevraagd spreker op congressen en seminars. Op verzoek van Twentevisie heeft hij aantal van zijn lezingen uitgewerkt
(hij spreekt meestal aan de hand van een aantal steekwoorden en uit zijn hart) en in de komende maanden zullen we die teksten publiceren.
Het is wel duidelijk dat wij een ander tijdperk zijn ingeslagen. De muziek is uit de economie, al enige jaren. De muziek is wat ik noem het laatste wat overblijft van je salaris. Of de bedrijfswinst na aftrek van alle vaste kosten. Die ‘muziek’ gebruik je bijvoorbeeld voor vrijetijdsbesteding, extra aankopen of investeringen. Vooral werknemers met een laag inkomen hebben het momenteel erg moeilijk. Deze mensen kunnen het minst genieten van de ‘muziek’. Ik denk het nog wel een paar jaar moeilijk zal blijven. Daar zijn verschillende oorzaken voor. De vaste uitgaven worden alleen maar hoger. Aan veel kostenstijgingen kunnen de mensen niets of nauwelijks iets doen. Denk in dit verband maar aan belastingen, gas, water, licht, ziektekosten, autokosten en gemeentelijke heffingen. En niet te vergeten de kosten die verschillende monopolisten bepalen en de laatste jaren drastisch verhoogd zijn – dankzij oliemaatschappijen en verzekeringsmaatschappijen.

‘Doeners’ en ‘praters’

Door de veel te ver doorgevoerde bureaucratie wordt er teveel gepraat, vergaderd en te weinig geproduceerd. Dan heb ik het bijvoorbeeld over de arbo-wetgeving, HACCP, milieuwetgeving en noem maar op. We hebben in Nederland een advies- en vergadercultuur; er zijn langzamerhand meer ‘praters’ dan ‘doeners’. Als de ‘praters’ bij wijze van spreken twee maanden wegblijven, zal niemand dat merken. Maar als de ‘doeners’ twee uur niets produceren, ligt de economie stil. De ‘praters’ moeten worden betaald door de ‘doeners’, waardoor de ‘doeners’ en dus ook de producten te duur worden. Om de productiekosten te verlagen, besluiten veel ondernemers de producten in het buitenland te laten maken. Dat is mijns inziens allemaal een gevolg van de praatcultuur in ons land. De ‘doeners’ genereren de omzet waarmee de ‘praters’ moeten worden onderhouden.

Criminaliteit

Een tweede punt van de oplopende kosten is de toenemende criminaliteit. Ondernemers zijn genoodzaakt bewakings- en ordediensten in te schakelen. Deze extra kosten moeten worden terugbetaald door de consument. En daarom worden die kosten vertaald in de producten. De overheid schiet hier ook ernstig te kort. Er zou veel meer preventief beleid moeten zijn door justitie en politie in de zin van meer bewaking en controle. Criminaliteitbestrijding vind ik de belangrijkste taak van de politie. Om de personele bezetting en kosten voor snelheidscontroles op te lossen moet de overheid investeren in een soort GPSsysteem in alle auto’s. Het systeem controleert de maximaal toegestane snelheid, de snelheid wordt dus niet overtreden en politiecontrole is niet meer nodig. Snelheidsbekeuringen bestaan dan niet meer. En de politie kan echte dieven opsporen.

Bronbelasting

De overheid is log, traag, inflexibel en zonder daadkracht. Doordat de overheid de vaste lasten van de ondernemer en de werknemer steeds verhoogt, zullen de inkomsten alleen maar afnemen. De werknemers houden minder over, kopen minder en daar moet de overheid het via de omzetbelasting juist van hebben. Ik vind trouwens dat er bronbelasting op grondstoffen moet worden ingevoerd en dat de BTW moet worden afgeschaft. BTW is een te grote administratieve rompslomp voor ondernemers. Door de stagnerende verkoop van woningen met prijsdaling waarover ik een andere keer mijn mening zal geven, zal de overheid minder overdrachtsbelasting en successierechten ontvangen. Het gevolg is meer bezuinigingen en verhoging van de vaste lasten. Kortom, de muziek voor de echte ondernemer en de werknemers wordt steeds minder in deze vicieuze cirkel.