Participatiemaatschappijen willen bank gaan spelen

Chronisch gebrek aan geld noopt participatie maatschappijen

NVP-directeur Molenaar: “De beste oplossing is als de overheid ons meer bevoegdheden geeft.”

De motor van de economie hapert. En die motor is niet Shell, Akzo of DSM, maar de groenteboer op de hoek. Het gaat om de macht van het getal. ‘Gans het raderwerk staat stil, als uw machtig arm dat wil’, was de leus die de vakbonden gebruikten bij de roemruchtige spoorstaking 100 jaar geleden. “Ik zeg het liever zo: als alle Nederlandse midden- en kleinbedrijven in dit land één man op straat zetten, komen er morgen een paar honderdduizend werklozen bij,” aldus Loek Hermans, in zijn functie als voorzitter van het MKB. Het MKB wil wel verder ontplooien, maar kan niet, het wordt belemmerd in zijn groei door de voorzichtige opstelling van de banken: de financierbaarheid van het MKB.
“Door de kenmerken van de financieringsstructuur zijn de kosten van vreemd vermogen voor het MKB veel hoger dan voor het grootbedrijf, Daarnaast brengen deze kenmerken met zich mee dat de beschikbaarheid van financiering achter blijft in periodes dat het economisch tegenzit,” zegt Hermans. Dat betekent vrij vertaald dat de kleine bedrijven weinig klanten hebben, weinig producten aanbieden en dat de risico’s voor de banken te groot zijn en eigenlijk meer slecht zijn in te schatten. “Starters en snelle groeiers hebben vooral moeite kapitaal aan te trekken. Het gaat om één van de zes MKB-bedrijven. De overheid onderkent het, maar doet er te weinig aan.”

Borgstellingkrediet

Geld is er (overdreven gezegd) nog steeds genoeg in Nederland. Maar het gaat om het risico en het rendement. Participatiemaatschappijen willen graag in het gat duiken dat de banken laten liggen, laat directeur Molenaar van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP) weten. “De NVP vertegenwoordigt de belangen van ruim vijftig participatiemaatschappijen in Nederland. Een aantal daarvan is juist gespecialiseerd in het investeren in kleine onder nemingen. Wij denken dat participatiemaatschappijen in de financiering van het MKB ook een rol kunnen spelen. Maar daarvoor zou het borgstellingkrediet ook voor ons van toepassing moeten zijn.” Momenteel worden borgstellingkredieten uitsluitend door banken aan bedrijven verleend die niet voldoen aan alle voorwaarden voor een krediet. In dat geval staat de overheid deels garant voor het krediet. Het ministerie van Economisch Zaken is nu aan het studeren op om de participatiemaatschappijen daarbij te betrekken.

100 miljoen

De banken, bang om hun monopoliepositie kwijt te raken proberen dat tegen te houden. Zo kwam de ING met het voorstel een brancheoverschrijdend MKB-garantiefonds om risico’s af te dekken. En de ING in Twente gaat zelfs onderzoeken waar de problemen in het MKB in het oosten precies zitten. “Het is een structureel probleem dat in het oosten des lands niet groter is dan in de rest van Nederland of zelfs Europa,” aldus Molenaar. “De beste oplossing is als de overheid ons meer bevoegdheden geeft.” De Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen ‘beheert’ acht miljard euro aan vermogen via de vijftig leden. Maar in het oosten kent de NVP slechts vier leden. Vier kleintjes met alle respect. “De vier participatiemaatschappijen in het oosten beleggen in circa 150 bedrijven in Overijssel, Gelderland en Flevoland en de investering varieert van enkele tienduizenden tot een paar ton. Niet iedereen heeft veel geld nodig. Participatiemaatschappijen zijn heel gespecialiseerd, ze werken in een bepaalde regio of concentreren zich in een bepaalde productrange,” aldus Molenaar. En grove schatting leert dat slechts 100 miljoen van die acht miljard euro van de participatiemaatschappijen in Overijssel is geïnvesteerd.

‘Wij denken dat participatiemaatschappijen in de financiering van het MKB ook een rol kunnen spelen’

Reggeborgh

De Overijsselse Participatiemaatschappij (verkocht door de vroegere OOM aan de Friesland Bank) heeft een totaal geïnvesteerd vermogen van 7,3 miljoen euro. De OPM richt zich op alle branches maar dan vooral op bedrijven die willen groeien of geld nodig hebben voor bedrijfsopvolging. Wadinco en de Participatiemaatschappij Oost-Nederland trachten commerciële oogmerken te koppelen aan ideële doelen als werkgelegenheid – waar natuurlijk niets mis mee is, maar waar de groenteman of textielboer weinig aan heeft. Dan heeft Frans Smit (via het Ondernemingshuis in Enschede) Ondernemend Twente opgericht. Hij heeft twee miljoen beschikbaar (niet voor de detailhandel overigens) maar wil per participatie niet verder gaan dan 125.000 euro.

Een van ’s lands grootste particuliere investeerders Reggeborgh (van de familie Wessels) is geen lid. “Reggeborgh participeert in beursgenoteerde bedrijven en die zijn niet bij ons aangesloten. Wij richten ons op voor wat betreft de belangenbehartiging zoals fiscale aangelegenheden, corporate governance en stimuleringsbeleid op niet beursgenoteerde bedrijven.”

‘Eén op de zes MKB-bedrijven heeft financieringsproblemen’

Financieringsproblemen

De problemen zijn groot. In de komende jaren zullen naar verwachting zeker honderdduizend familiebedrijven moeten worden overgenomen. “Ik vind het opvallend dat daarover nauwelijks participatievoorstellen bij ons binnenkomen. Ik vermoed dat veel van die overdrachten binnen de familie of bancair worden geregeld.” Volgens Loek De Vries kent ‘zijn’ MKB-ondernemer de weg naar participatiemaatschappijen helemaal niet. Het gaat om honderdduizenden bedrijven met financieringsproblemen. Er zijn honderden miljoenen euro’s nodig. Ik vind het prima als EZ die borgstelling uitbreidt naar participatiemaatschappijen. Het gaat erom dat er wat gebeurt. “Maar Hermans ziet meer brood in een actiever opstelling van de banken. “Ach, ik verwacht echt niet dat er geswitcht wordt van bank naar participatiemaatschappij.”