De opdracht aan Roger van Boxtel om de zorg te veranderen

‘Geen macht, het gaat om gezag en ideeën’

Roger van Boxtel in zijn nopjes bij zorgverzekeraar Menzis: “Ik heb geen zin in politieke baantjes, ik maak mijn werk bij Menzis af.”
De politiek zegde hij vaarwel, teleurgesteld als hij was hoe D66 werd afgerekend op nog eens vier jaar paars. Nu zet Roger van Boxtel (1954) zich als zorginkoper bij Menzis in voor de publieke zaak: een betaalbare zorg. De apothekers, huisartsen en ziekenhuizen hebben inmiddels al kennis gemaakt met de macht van één van grootste zorgverzekeraars. En het is best wel handig dat hij in Den Haag nog ‘enkele bekenden’ weet te vinden. “Ik probeer de zorg veilig te stellen voor de mensen die het nodig hebben.”

Roger van Boxtel, was van 1998 tot 2002 als minister van grote stedenbeleid een minister zonder eigen departement. Als directievoorzitter van Menzis Zorg is er hij er niet erg op vooruit gegaan. Zijn bureau staat in een klein kantoor, weggedrukt in Zwolle nota bene naast het Groene Land, met om zich heen een handjevol managers en een secretaresse. Maar uiterlijke schijn bedriegt. Wie voor 1.8 miljoen verzekerden van Amicon en Geové zorg mag inkopen, moet wel een machtig man zijn. Maar macht is niet het juiste woord, zegt Van Boxtel. “Het is geen macht. Ik probeer de zorg veilig te stellen voor al die mensen die dokters, verpleegsters, bedden nodig hebben. Dat is een hele grote opgave gelet op de vergrijzing. Dat betekent dat je het niet van macht moet hebben, maar van gezag en ideeën.” Maar het gezag van Menzis wordt niet door iedereen erkend, en ook met de ideeën over een betaalbare zorg verschillen. Amicon had in het verleden hoogoplopende ruzies met de huisartsen over de hoogte van vergoedingen en stond onlangs tegenover de apothekers in de rechtbank. In het geschil over de verstrekking van de goedkoopst mogelijke medicijnen bepaalde de rechter dat Amicon wel de levering van goedkopere medicijnen mag verlangen, maar niet nadat er privaatrechtelijk een akkoord over is bereikt met de beroepsgroep. Het is de ruzie waard geweest, meldt Van Boxtel.

Fraude

“ Er ligt nu een akkoord met de apothekers, daarom ben ik ook blij dat we het gedaan hebben. Apothekers zijn goede zorgverleners, maar zij hebben in het verleden als handelaren veel extra geld kunnen verdienen dankzij enorme bonussen. Er is 850 miljoen euro aan bonussen bij de apothekers gebleven wat wel door de premiebetalers is opgebracht en wat dus niet voor de zorg is aangewend. De politiek heeft het jarenlang op zijn beloop gelaten en ik vind dat dàt geld terug moet komen naar de gezondheidszorg. Zeker als je ziet dat op andere plekken in de zorg, bijvoorbeeld de thuiszorg, alles duurder wordt. Heel Nederland ziet dat het niet klopt dat die 850 miljoen premie zomaar verdwijnt en dat is geen ‘apotheker pesten’.” Om duidelijk te maken dat het hem ernst is, schroomt Menzis niet om frauderende zorgaanbieders aan te klagen. Er is inmiddels een dossier opgebouwd waarin geschat wordt dat Menzis voor zeker 500.000 euro benadeeld is. Dat varieert van een apotheker die een recept over meer leveringen ‘knipt’, zodat hij per levering meer geld kan vangen, tot een geneesmiddelenfabrikant die na het aflopen van een patent op een bepaald medicijn zijn prijs voor dit product verhoogde in plaats van verlaagde. Van Boxtel: “Ineens trok die nieuwe fabrikant zijn prijs sterk op. Nou dat heb ik in een markt nog nooit meegemaakt. Dat een bedrijf ineens een totaal nieuwe markt krijgt aangeboden en als reactie zijn prijzen verhoogt. We zijn naar de NMA gestapt om dat uit te zoeken.”

Oldenzaal

Wie 1.8 miljoen verzekerden vertegenwoordigt, en ook nog eens oud-minister is, heeft enig recht van spreken. Maar in Oldenzaal en Enschede vragen ze zich vertwijfeld af of Van Boxtel zijn macht niet overschat. Toen hij zich wilde mengen in het conflict tussen het Medisch Spectrum Twente en de Oldenzaalse actiegroepen die pleiten voor het behoud van een volwaardig ziekenhuis werd hem door zowel de directie van het MST als de Oldenzaalse actiegroepen duidelijk gemaakt dat ze niet op zijn tussenkomst zaten te wachten. Toch vindt Van Boxtel zichzelf partij. “Wij geven polissen aan mensen waarin staat dat we zorg geven. Als patiënten bij de rechter zouden klagen over niet goed verleende zorg, dan zegt de rechter dat ik als zorgverzekeraar aansprakelijk ben voor bereikbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit. Dus hebben wij ons daar mee te bemoeien en dat heeft niets te maken met marktwerking.” “In Oldenzaal vechten wij voor het overeind houden van een goede ziekenhuisvoorziening. De plannen van het MST hebben wij pas heel recentelijk ontvangen, dat heeft dus erg lang geduurd. Wij stellen een aantal eisen: wij vinden dat er een vorm van spoedeisende zorg overeind moet blijven, huisartsenzorg en ambulancevoorziening. Er valt met ons te praten over herverkavelen van sommige onderdelen van de zorg. Het belang van kwalitatief goede zorg staat daarbij voorop, daar mogen de inwoners van Oldenzaal van uit gaan. Het is daarom heel vervelend dat er al jaren een slepend conflict is met een heel actieve patiëntenvereniging.”

Ziekenhuizen

De rol van zorgverzekeraars is de laatste jaren veranderd. Zelf werpen zij zich op als ‘regisseur van de zorg’. Als spin in het web van apothekers, huisartsen, ziekenhuizen, privé-klinieken, specialisten, tandartsen en andere spelers wil ook Menzis een stem hebben in de prijs-kwaliteitverhouding van de geleverde zorg. Met ziekenhuizen werden vroeger alleen in hoofdlijnen afspraken gemaakt over budgetten, nu wordt er bijvoorbeeld ook inhoudelijk meegepraat over het aantal en de aard van behandelingen. Toch bestaan er nog steeds wachtlijsten, worden mensen later dan wenselijk behandeld of moeten ze naar het buitenland uitwijken. Van Boxtel noemt de wachtlijsten “heel vervelend”, maar vraagt om geduld. “Wij praten met die ziekenhuizen en vragen ‘haalt u nou echt alles uit de kast voor wat betreft de logistiek, meer operatieruimte’. Er stonden vroeger operatiekamers leeg en nu kunnen we de druk op directies opvoeren. Wat doet u ’s avonds, wat doet u in het weekend, werkt u ook samen met andere instellingen? En als op elke vraag het antwoord ‘nee’ is, hebben wij het recht ergens anders heen te gaan. Ik ga liever niet naar het buitenland, heb liever Nederlandse patiënten met Nederlandse dokters en verpleegsters, maar op sommige terreinen moet dat wel. Er zijn in het oosten van het land grote wachtlijsten orthopedie. We hebben onlangs een intentieverklaring afgesloten met de kwalitatief hoogwaardige Maartenskliniek in Nijmegen. Dat houden wij ook de ziekenhuizen in ons werkgebied voor: als jullie niet het beter gaan doen, gaan we daar heen met onze klanten.”

‘Als ziekenhuizen het niet beter doen, gaan we elders heen’ .

Politiek

Van Boxtel klinkt betrokken. Voor zover er een beeld is ontstaan dat een teleurgestelde politicus is bezweken voor het eerste het beste baantje in het bedrijfsleven, behoeft dat bijstelling. Van Boxtel: “Ik heb bij een andere zorgverzekeraar ooit 1,5 jaar interim-management gedaan. Als kamerlid had ik de portefeuille gezondheidszorg. Ik vind gezondheidszorg een prachtige sector. Er gaat 40 miljard euro in om, het heeft te maken met ethiek, met mensen. Er moet een hoop veranderen om het beter te maken. De aanspraak op zorg zal de komende jaren verdubbelen, dus we moeten nadenken over nieuwe manieren van zorgverlening. In de gezondheidszorg zijn altijd veel stellingen in beton gegoten. Deze minister heeft gezegd dat hij veel meer verantwoordelijkheden bij verzekeraars wil neerleggen. En ik vind dat een uitdaging. Dat betekent dat er gerammeld moet worden aan heilige huisjes. Nee, ik bedoel niet de rollator van de heer Hillen. Wel vind ik dat de AWBZ op de schop moet. Er is de afgelopen jaren heel veel in terecht gekomen wat er mijns inziens niet in terecht hoort, dat stamt nog uit de tijd van Simons. Dat pad is gelukkig verlaten. Er zijn een aantal dingen die mensen heel goed zelf kunnen betalen, er zijn zaken waartegen mensen zich kunnen verzekeren, desnoods aanvullend op de basisverzekering die er over twee jaar aankomt. En de AWBZ moet een wet worden zoals hij was bedoeld: voor onverzekerbare langdurige risico’s. Iedereen krijgt een basisverzekering, de concurrentie tussen verzekeraars zal gaan over de aanvullende verzekering. We kijken nu als Menzis naar verzuimverzekeringen, aanvullingen op de WAO-uitkeringen. Dat hoort bij zorg.”

Verlies

Menzis heeft in 2002 een verlies geleden van 43 miljoen euro, hoofdzakelijk veroorzaakt door koersverliezen bij beleggingen. Een fors bedrag, maar Van Boxtel nuanceert. “Jarenlang hebben wij een luxe periode gekend waarin wij belegden op de beurs. Dat is de afgelopen jaren bij iedereen mis gegaan. Wij zijn onderlinge waarborgmaatschappijen. Als wij geld overhouden gaat dat altijd terug in de zorg, wij gaan er niet van op vakantie. Wij speculeren niet. We hebben op enkele miljarden omzet (2.3 miljard – red) 43 miljoen euro verloren. Het is een kleine verhouding, maar ik geef direct toe, het was niet leuk. We hebben orde op zaken gezet in eigen huis, onder meer via efficiency. Minder mensen moeten beter werk leveren. En zelfs de premies kunnen we verlagen. Het resultaat over 2003 wil ik nog niet kwijt maar we gaan weer naar de nul.” Het nadeel van een ex-bewindsman is dat hij altijd genoemd wordt als kandidaat voor een willekeurige burgemeestersbaan, of andere ministerspost. Wat Van Boxtel betreft, is daar voorlopig nog geen sprake van. “Ik heb op dit moment absoluut geen belangstelling voor politieke baantjes. Ik heb gekozen voor een loopbaan bij Menzis. Daar heb ik een hele nieuwe businessunit kunnen opzetten om die inkoop beter te doen. Het staat nog in de kinderschoenen en het lijkt me fantastisch dat een aantal jaren te doen. Dan kun je niet zomaar ‘tabee’ zeggen…”