Bedrijfsleven begint zich nu te roeren

Bestuursvoorzitters moeten zich verenigen

Herman Hazewinkel. Gerard Sanderink. Dik Wessels. Ab Pasman. Jan Mans. Theo Schouten. Hennie ter Hag.

Geld, macht, invloed zijn samenhangende zaken. Wie is de machtigste man van Twente? Is het Dik Wessels als één van de rijkste Nederlanders, is het toch Jan Mans, die als burgemeester van Enschede politiek direct en indirect overal in de regio een vinger in de pap heeft of is het misschien wel Frans van Vught die als collegevoorzitter van de universiteit (en uit dien hoofde lid van het Innovatieplatform) rechtstreeks toegang heeft tot premier Balkenende? Je kan een top 50 van meest invloedrijke mensen in Twente maken, maar dat doen we niet.

Het is leven en laten leven. Zonder Wessels en Fransen was dat Arke Stadion er nooit gekomen. Zonder politieke wil (en vergunningen en aangepaste bestemmingsplannen) was dat stadion er overigens ook nooit gekomen. Twente is beslist één van de netwerkrijkste gebieden van ons land. Iedereen kent iedereen, iedereen belt iedereen en iedereen gunt elkaar de zaken. Onlangs verscheen een dure brochure waarin nog eens veel clubjes en hun afspraken zijn vermeld onder de noemer Hete Industriële Herfst. Toch lukt het al jaren niet om van Twente een sterke regio te maken die met één mond het kabinet laat weten hoe ‘we’ het willen hebben. Dat lukt het noorden en Brabant een stuk beter. Toen de belangrijkste burgemeester van Overijssel met zijn baas de commissaris van de koningin naar Den Haag afreisde, legt een paar dagen later een kamerdelegatie onder leiding van (toen nog) Bram Hulshof dezelfde route af; iedereen in Den Haag in vertwijfeling achterlatend. Hulshof is ingeruild voor een voorzitter (Victor Doorn) die we na zijn inwerkperiode nauwelijks meer zien in Twente, maar het gat wordt keurig opgevuld door directeur Wilma ‘drukdrukdruk’ van Ingen.

Vliegveld

Als de politiek en het bedrijfsleven in het afgelopen decennium goed hadden samengewerkt, was het regionale vliegveld keurig uitgegroeid tot een ‘veld’ dat vergelijkbaar is met ‘Eindhoven’. Maar het bedrijfsleven vond het allemaal wel goed, had en heeft het vliegveld niet erg hard nodig en liet de kastanjes uit het vuur halen door een aantal opeenvolgende uitgerangeerde of gepensioneerde ondernemers. De politiek (lees vooral president-commissaris Mans) wilde vooral geen financiële debacles en ook geen ruzie met allerlei belangengroepjes die er voor zorgden dat zo ongeveer alles (van avondvluchten tot weekendretours) verboden bleef. Daarbij is Mans nooit goed gesteund door het regionale bedrijfsleven met plannen (visie) en geld. Ja, Reggeborgh meldde zich een keer, maar het bedrijf van Dik Wessels en toen nog Hendrie Holterman vergat het plan goed te communiceren, dus de regionale krant stond direct bol van domme en speculatieve ingezonden brieven. Exit Reggeborgh bij de luchthaven. Het was niet voor niets dat de militaire vliegbasis altijd zo goed heeft meegewerkt aan de ontwikkeling van de burgerluchtvaart. Als de civiele luchtvaart (net als in Eindhoven) zich sterk had ontwikkeld, had Den Haag sluiting van Twente nooit durven voorstellen. Laat staan als er dan een verenigd Twente had bestaan. De militairen hebben dat altijd begrepen en lieten de vrachtvluchtjes en vakantiecharters voor een appel en een ei hun gang gaan.

Lobby

Allerlei dure rapporten en onderzoeken moeten nu aantonen dat de schade voor Twente vele honderden miljoenen is. ‘Kom maar met plannen’, zeggen Haagse insiders. En dus komt er niet één maar een stapel plannen op tafel. Elke gemeente roept weer om het hardst wat ze willen. Mans dwingt helaas zijn autoriteit niet automatisch af, maar heeft nu verbaal de hoofdrol van de lobby opgeëist, samen met commissaris Jansen. Hoe die aan zijn goede reputatie is gekomen in zijn vroegere functie in het KAN (Arnhem-Nijmegen) vragen inmiddels steeds meer mensen, want Jansen is volstrekt onzichtbaar. Nee, dat is niet waar, als een lid van het koninklijk huis naar Overijssel komt, doet hij zijn werk keurig. De lobby leverde dus (zoals verwacht) nul op rekest op. Nu is het moment gekomen dat het bedrijfsleven vooralsnog vooral in de wandelgangen, maar soms ook wel openlijk zijn beklag begint te doen. Ten Cate, Thales en anderen beginnen zich te roeren over de faliekant mislukte lobby. Michiel Scheffer, een van de inhuurde mensen in het bedrijfsleven die geacht wordt te lobbyen, is verbaasd: “De irritatie van veel bedrijven wordt geuit bij UT, NV Oost en ook in de staten (GL, D66). Zowel gedeputeerde Staten als Regio Twente (Mans voorop) hebben zich hierin gediskwalificeerd door onvoldoende te zoeken naar bestaande budgetlijnen in Den Haag en ook te weinig samen te werken met bedrijfsleven in de opzet van de plannen. Voorzover ik weet is alleen met Rob Dieleman van IKT gesproken.” Ook in Den Haag zijn ze verbaasd over zoveel geklungel. Bert Bakker (D66) kwalificeert de insteek van de regio als “weinig innovatief”.

Material Valley

Ten Cate is geërgerd dat ze na de presentatie van hun plannen nooit meer iets gehoord hebben. Tientallen regionale (onder wie Mans), landelijke en Europese politici hebben Ten Cate in de afgelopen periode bezocht. ‘Alleen wordt dit niet met voor ons zichtbaar beleid ondersteund. Wij trekken de conclusie dat de industrie het vooral zelf moet doen en de krachten moet bundelen. Het ambtelijke apparaat is nu eenmaal wat traag. Het plan is ook positief ontvangen bij NV Oost en bij de Universiteit Twente. Met die partijen is ook gekeken naar inpassing in het kennisbeleid Oost. Probleem daarbij is dat provincie en UT Material Valley proberen te gebruiken als een legitimatie voor het plan Zorg en Technologie en voor het plan Technology Valley waar na een jaar talmen door provincie en regio nog geen invulling aan is gegeven. Ten Cate laveert tussen het verkrijgen van steun voor haar plan enerzijds en anderzijds ingekapseld te worden in de plannen van regio en provincie’, laat Ten Cate weten. Het is niet alleen Ten Cate, op 6 september heeft een aantal ondernemers (Thales, Grolsch, Urenco, KTC) tegen minister Brinkhorst gezegd dat het genoeg is en dat de ambities van de grote bedrijven een grotere impact moeten hebben op de regionale speerpunten. Daarnaast moet ook over de grens van de regio naar Akzo en DSM worden gekeken. Op 7 oktober is Brinkhorst te gast bij het symposium van Ten Cate. De genoemde vier bedrijven vormen nu met de universiteit een regionaal innovatieplatform onder begeleiding van NV Oost. Thales heeft positief gereageerd op het plan Material Valley en haar eigen ambities (vormgegeven in Thales X-change cell) sluiten hierop aan. In de loop van oktober zullen Thales-topman Peels en zijn KTC-collega De Vries de koppen bij elkaar steken. Thales heeft zich ook aangesloten bij de thematiek zorg en technologie. Recentelijk heeft Thales al over hun rol met Menzis-bestuursvoorzitter Van Boxtel gesproken. Natuurlijk heeft het bedrijfsleven ook allemaal eigenbelangetjes, maar de woede kan misschien tot wat moois leiden omdat de bedrijven rechtstreeks geschaad worden door het politiek onvermogen. De IKT-tjes en Kvk-tjes van deze wereld maken mooie brochures en organiseren leuke ‘hete-herfsten’ en bedrijfsbezoekjes en leuke campagnes als ‘tijd voor Twente’. Het bedrijfsleven zat erbij en keek ernaar toen de dubbelstad niet doorging. De regionale luchthaven is alleen nog te redden met heel veel geld en heel veel goodwill van politiek en bedrijfsleven, erkent nu zelfs de Kamer van Koophandel na een echt onafhankelijk onderzoek. Loek de Vries is nu echt kwaad geworden. “Er moet wat gebeuren, want de wereld is groter dan Twente en wij opereren wereldwijd en Azië neemt in belang toe. Ook groeit Ten Cate sterk in de VS en in Atlanta is ook een zeer goed ontwikkelde researchcapaciteit rond de Universiteit (Georgia Tech) aldaar waarmee wij ook goede contacten hebben,” dreigt het Almelose bedrijf expliciet. De Vries zit al regelmatig om tafel met Pasman (Grolsch) en Peels (Thales). Misschien dat hij zijn ruzietjes met Wessels en Hazewinkel (Volker- Wessels) even terzijde kan leggen, ook en passant Alexander van der Lof (TKH) uitnodigen en toch ook maar Gerard Sanderink en Van Vught. Ooit schreven topondernemers in de jaren zeventig een brandbrief aan het kabinet Den Uyl. Nu moeten de Twentse echte toppers in actie komen. Organiseer een aantal keren per jaar een sessie. Laat wat klerken voorwerk doen en maak afspraken en zet je wensen op een rij. En laat de politiek weten hoe jullie er over denken. Het is bestuurlijke armoe, maar met deze politieke onkunde krijgen we anders echte armoe terug in Twente. In de Roskam werd onlangs gemeld dat Jan Mans in mei volgend jaar opstapt. De Netwerkstad onder leiding van Theo Schouten stelt weinig voor. Organiseer daarom een goede lobby om een echte topper als opvolger van Mans binnen te halen. Een man of vrouw die van Twente een soort superstad maakt. Vrij naar de vakbeweging: ‘Het kan anders, Twente verdient beter’.

In de lijst van invloedrijkste mensen van Quote komen slechts een paar Twentenaren voor. Natuurlijk Dik Wessels, Frank Schreve, Gerard Sanderink, Johan Nijenhuis, Hennie ten Hag en Herman Hazewinkel. Een vroegere bankier annex textielondernemer die nu gedwongen als docent de kost verdient, een makelaar, een ICT’er die vooral buiten Twente zijn geld verdient, weliswaar in Twente woont maar daar verder niets zoekt, een omhooggevallen filmproducent uit Markelo die vooral nietszeggende en oppervlakkige soapfilms maakt en twee topmensen van hetzelfde inmiddels niet meer beursgenoteerde bouwbedrijf. Of Quote gelijk heeft is niet zo interessant. Quote kijkt vanuit de Randstad naar Twente en ziet deze mensen blijkbaar. En dat zegt wel weer veel.