‘Nederland maakt budgettaire wetgeving die rechtsongelijkheid in de hand werkt’

Zoeken naar de mazen in de wet

Eric van Nugteren met links voor hem Dennis Jongbloed van Bakx Rombouts in de slag met de fiscus: “Ik maak bezwaar, ik weet nog precies waarom, maar ik verwacht dat er nog wat leuke jurisprudentie komt.
Zo min mogelijk belasting betalen is toch wel de nationale sport in dit land. Maar op verjaardagspartijtjes verstommen langzaam de snoeverige verhalen over wat de oom of zwager of verre neef allemaal opgevoerd heeft om het inkomen waarover belasting moet worden betaald naar beneden te krijgen. “Voor de kleine man is het steeds moeilijker geworden door alle vereenvoudigingsmaatregelen die in 2001 zijn ingevoerd om nog wat te halen.” Eric van Nugteren (43) en Dennis Jongbloed (33) van Bakx Rombouts in Enschede zoeken voor de grotere jongens naar de mazen in de wet. Terwijl de veel grotere accountantsmaatschappen als een supermarkt vrijwel alles probeerden te verkopen – en daar nu gedwongen van terugkomen – bieden zij maar twee zaken aan: fiscaliteit en notariaat.
Van echte belastingwet-uitpluizers, de pure fiscalisten zoals Bakx Rombouts (28 werknemers) bestaan er niet zo veel. Hun grootste klant is goed voor zo’n 600 miljoen euro omzet en staat in de Quote 500. Ongeveer 1% van de Quote 500 is klant bij hen, hebben ze pas voor de grap geteld toen het standaardwerk van Kelder en Co verscheen. Via het internationale bureau voor fiscale documentatie hebben ze ook in huis hoe de fiscale wetgeving in ander landen is geregeld. En verder wordt de kennis van Bakx Rombouts frequent ingehuurd bij overnames. Hun opdracht bij bijvoorbeeld een due dillence (het boekenonderzoek bij overname) is om te onderzoeken of er fiscale lijken in kasten verstopt zitten.

Combinatiekorting

Kun je je eigen aangifte nog wel zelf invullen? “Jawel,” zegt Van Nugteren. “Hmm, je ziet snel wat over het hoofd. Ik vul bijvoorbeeld mijn eigen aangifteformulier in. We hebben hier specialisten die dergelijke formulieren kunnen dromen en toen vroeg ik aan één van hen om advies en toen vroeg hij of ik wel aan de combinatiekorting had gedacht. Nee dus. Dat scheelde mij toch 190 euro. Ik weet de details van de vennootschapsbelasting, maar door alle veranderingen ken ik de details van de inkomstenbelasting niet meer.” Bakx Rombouts heeft dus de specialisten, maar dat is overigens geen oproep aan alle mensen om met hun T-biljet langs te komen. “Die mensen zijn goedkoper uit via bijvoorbeeld de vakbond.” Volgens Van Nugteren is dat niet vreemd. Het belastingstelsel is in de afgelopen jaren een aantal malen helemaal ondersteboven gehaald. “Je kunt daardoor niet meer alles weten. Een fiscalist studeert gemiddeld zes keer zo veel in vergelijking met een advocaat. We krijgen wekelijks zestig, zeventig A4-tjes belastingwetgeving en jurisprudentie toegestuurd.” Het stoort de heren flink dat de Nederlandse belastingwetgeving vaak zo snel in elkaar wordt gezet. “Onzorgvuldig. Het moet snel en dan volgen er stapels correcties en reparaties.”

Partij-notaris

Bakx Rombouts bestaat ook uit een notaris te Deventer. Het bedrijf gooide in 1998 de knuppel in het hoenderhok der maatpakken door (als eerste in Nederland) uitsluitend belastingsadviseurs en een notaris in één maatschap onder te brengen. Dat was toentertijd ‘not done’. De toenmalige broederschap liet het oogluikend toe, maar was er niet echt blij mee. De belastingadviseurs vonden het wel zo handig om een notaris (voor het oprichten of liquideren van een BV, verandering van statuten en dergelijke) binnen handbereik te hebben. “De broederschap was doodsbenauwd dat de onafhankelijkheid van de notaris in het gedrang kwam. Onze notaris zit dan ook helemaal apart met de eigen dossiers die alleen voor de notaris toegankelijk zijn en ook de automatisering draait op een aparte server,” vertelt Van Nugteren. “We hadden bij wijze van spreken een meer formele samenwerking met de eigen notaris dan met de notaris verderop in de straat.” Waar mensen vroeger met hun eigen advocaat kwamen opdraven bij besprekingen, daar komen ze nu zelfs met een eigen notaris. “De volstrekte onafhankelijk notaris die zaken vastlegt tussen twee partijen zie je steeds minder,” vindt Jongbloed. Men heeft het nu over partijnotarissen.“Dat zijn notarissen die voor jou opkomen. Bij een overname van een bedrijf zijn daarom vaak ook meer zogenaamde partij- notarissen betrokken.” Het is een discussie die de beroepsgroep zelf splitst in de preciezen en de rekkelijken die vaak in een gecombineerde maatschap van advocaten en notarissen te vinden zijn.

‘De fiscale straffen zijn veel zwaarder dan in de gewone maatschappij’

Accountants

Bakx Rombouts heeft er heel bewust (in tegenstelling tot veel concurrenten) voor gekozen geen accountants binnen te halen hoewel daar in de praktijk geen bezwaar tegen is. “In een jaarrekening zijn debet en credit aan elkaar gelijk. Een accountant maakt een kloppende jaarrekening en dat is in principe niet zo ingewikkeld. Het wordt lastiger omdat, hoe zeggen ze dat ook al weer zo mooi, de jaarrekening een weergave van de werkelijkheid moet zijn. En alle affaires van de afgelopen tijd hebben aangetoond dat dat nogal lastig is. Binnen de accountantsmaatschappen is de accountant de huisdokter die overal verstand van heeft. Voor onze klanten zijn wij vaak die huisdokter, de accountant doet dan de jaarrekening. In ander gevallen werken wij als specialist op doorverwijzing.” “Het werkt het prettigste als wij via de accountant de conceptjaarrekening van onze klant krijgen om de aangifte te doen voor de vennootschaps- en inkomstenbelasting. Wij zoeken dan naar de uitzonderingen op de regels. Onze taak is om – binnen de bestaande regels – de klant zo min mogelijk belasting te laten betalen.”

Standaard bezwaar

Door het fiscale boxen-systeem dat is ingevoerd, krijg je rare toestanden. In de ene box betaal je minder belasting dan in de andere box. “Wij proberen voor onze klant dat zo gunstig mogelijk uit te nutten.” De deelnemingsvrijstelling in de Wet Vennootschapsbelasting stond vroeger bijvoorbeeld in artikel 13. Tegenwoordig zijn het 12 pagina’s lange teksten opgedeeld in artikel 13 a tot en met k. “We doen ook geen boekhoudingen. Wij werken voor de particulier wel zijn bankafschriften door omdat we zijn in- en uitgavenpatroon inzichtelijk willen hebben en we maken standaard een vermogensvergelijking tussen het begin en het einde van het jaar. Zo controleert de fiscus,” weet Van Nugteren als voormalig belastinginspecteur. En dan volgt toch vrij vaak een bezwaar. “Dat roept de fiscus zelf over zichzelf af. Bijvoorbeeld het zogenaamde Bosalarrest. Dat is een uitlatenbedrijf dat een deelneming in het buitenland had gekocht. Daarvoor maak je als bedrijf rentekosten. Jarenlang mocht je die kosten niet aftrekken en nu zegt de Hoge Raad uiteindelijk dat die kosten wél aftrekbaar zijn. De staatssecretaris was bang dat deze uitspraak miljarden gaat kosten, en heeft dat snel gerepareerd en zegt dan ‘bij gevallen waar al bezwaar is gemaakt mogen de kosten wel afgetrokken worden en de rest heeft pech. Het is budgettaire wetgeving die uiteindelijk rechtsongelijkheid in de hand werkt.” “Als een aanslag na de bezwaartermijn onherroepelijk vaststaat, kan die niet meer gewijzigd worden, ook al spreekt de volgende dag de Hoge Raad een vonnis uit dat ook voor jou interessant is. Wanneer ben je dus in Nederland in theorie zo gunstig mogelijk uit: als je zo laat mogelijk je aangifte indient, tegen de aanslag vervolgens standaard bezwaar aantekent en dat zo lang mogelijk rekt. Waartegen? Ik maak bezwaar, ik weet nog precies waarom, maar ik verwacht dat er nog wat leuke jurisprudentie komt.” Europa Onze Nederlandse belastingwetgeving is verre van Europa-proof. Vroeger kon je tot de Hoge Raad doorprocederen, nu kun je aanvullend nog een beroep doen op het Europees Hof.” En als het gaat om fiscale strafvervolging, dan is het nog maar de vraag of Nederland er zoveel beter uitspringt ten opzichte van een gemiddelde bananenrepubliek. “Als het om criminele activiteiten gaat, mag een verdachte zijn verhaal minstens twee keer vertellen. Bij fiscale vervolging gebeurt dat maar één keer. Als de inspecteur je bezwaar heeft afgewezen, kun je nog naar het Hof in Arnhem. Daar kun je één keer je verhaal doen. Daarna kun je alleen nog naar de Hoge Raad. Maar internationaal geldt dat iedereen die vervolgd wordt, recht heeft op een tweede feitelijke instantie. En nu pas zijn ze daarmee in Nederland bezig. Terwijl de fiscale boetes over het algemeen niet misselijk zijn. Verhogingen van 100% zijn niet uitzonderlijk. De straffen zijn veel hoger dan in de gewone maatschappij en het strafproces is met veel meer waarborgen omkleed. Bij de strafrechter moet een feit bewezen zijn, bij de fiscus is aannemelijk goed genoeg.”
Het boekje ‘De diverse aspecten van de ontslaguitkering’ heeft Eric van Nugteren vorig jaar geschreven. De economie liep terug en veel mensen werden ontslagen. Topmanagers ontvangen een gouden handdruk, maar ook gewone werknemers krijgen op basis van de zogenaamde kantonrechtersformule (een maandsalaris per gewerkt jaar dat gelet op de leeftijd verder kan oplopen). “Dat geld wordt gezien als fiscaal loon en dat kan behoorlijk hoog oplopen. Er kwamen veel vragen over hoe zo gunstig mogelijk met dat geld kan worden omgegaan. Vandaar dat ik er een boekje over geschreven heb. Wanneer je dat boekje moet lezen? Als je minstens een ton in euro’s meekrijgt.” Zou lang verhaal worden. In sommige gevallen werkt het tegen je als de notaris ook aan Bakx Rombouts verbonden is. De notaris wordt niet meer als onafhankelijk gezien. Dat speelt bij overnames tegenwoordig expliciet door de opkomst van de zogenaamde ‘partijnotaris’. Wij hebben het gehad over Bosal en over voorbeeld van kosten aankoop deelneming. Bij dat laatste heeft hij het nog niet voor elkaar en krijg je nu ongelijkheid.