Oud-directeur Larsen van QtecQ bevestigt prijsafspraken in aannemerij

Onderzoek naar rol KPMG en ABN-AMRO

Curator Jan van der Hel laat een diepgaand onderzoek doen door prof. Van Kollenburg naar onder meer de rol van KPMG en de ABN-AMRO bij het faillissement van Qtecq. En hij stapte naar de NMA omdat hij een kartel in het aannemerscircuit vermoedt.

Er is een uiterst vertrouwelijke interne notitie opgedoken bij het faillissement van QtecQ in Hengelo. Een zekere mijnheer Paalvast schrijft een memo aan zijn superieur C. Sperling (met een afschrift aan directeur Larsen) waarin onomwonden staat dat er in het Nederlandse aannemerscircuit prijsafspraken worden gemaakt. “Ik acht het niet onmogelijk dat door The Engineering Company QtecQ in het kader van aanbesteding van projecten prijsafspraken zijn gemaakt met collegaondernemingen,” zegt Jan van der Hel, als curator aangesteld bij dit faillissement.

Van der Hel blijkt inmiddels een harde, integere advocaat van het Enschedese kantoor De Jonge en Peters. Geen sensatiezoeker, maar ook niet erg bang uitgevallen, heeft inmiddels Begemann-topman Jeroen van den Nieuwenhuijzen aan den lijve ondervonden. QtecQ (vroeger Holec Projects) was toentertijd een dochter van het ooit zo roemruchte Begemann. In de maanden voor het faillissement zijn spaarpremies en ziektekostenpremies niet afgedragen waardoor de mensen in de zomer van 1998 onverzekerd op vakantie gingen. Daardoor zag Van der Hel zich genoodzaakt als bewindvoerder versneld het faillissement aan te vragen. En daarover zijn uiterst onaardige (veelal telefoon)gesprekken geweest tussen Van der Hel en Van den Nieuwenhuijzen, bevestigt FNV-bestuurder Verdijsseldonk die de belangen van de werknemers verdedigde. “Bij herhaling heeft Jeroen gedreigd met smaadprocessen.” Ook de redactie van dit periodiek heeft een aantal malen een boze (en dus dreigende) Van den Nieuwenhuijzen aan de telefoon gehad.

A-sociaal

Bij de afhandeling stuitte Van der Hel op een groot aantal onduidelijkheden. Zo lijkt het erop dat er nog één of meer bedrijven voor in totaal zeven ton aan de faillissementsboedel van QtecQ hebben onttrokken. Inmiddels heeft Van der Hel aan hoogleraar accountancy prof. drs. J. van Kollenburg gevraagd een diepgaand onderzoek te doen. Van Kollenburg heeft onder meer naam gemaakt met onderzoeken bij Vie d’or en Daf Finance. Dit onderzoek kost naar schatting anderhalve ton en zal een klein halfjaar duren. Maar over geld hoeft Van der Hel zich geen zorgen te maken. Kredietverzekeraar NCM en de Nationale Borgmaatschappij (dochter van ING) hebben toegezegd mee te betalen aan het onderzoek. Dat is niet verrassend, want juist deze twee organisaties betalen zich scheel aan uitkeringen aan gedupeerde leveranciers die zich bij de NCM en de Borgmaatschappij hadden verzekerd. Hoe a-sociaal dat management van QtecQ was, blijkt wel uit de levering van een fonkelnieuwe telefooncentrale van vier ton die de dag voor het faillissement nog geïnstalleerd werd. En nooit betaald is inderdaad.

NUON

Ook de NUON wil de onderste steen boven water hebben, want dit energiebedrijf heeft door QtecQ in Flevoland een warmtekrachtcentrale laten bouwen die nooit afgemaakt is waardoor ze nu met een miljoenenstrop zitten. Het onderzoek zou wel eens tot heel pijnlijke conclusies kunnen leiden. Van Kollenburg gaat de exacte oorzaken van het faillissement onderzoeken, hij bekijkt ook of de ondergang onafwendbaar was. En daar wordt het al pijnlijk, want er liggen al onafhankelijke onderzoeken van bijna een jaar voor het faillissement waaruit blijkt dat het de verkeerde kant op gaat. Terwijl in de laatste gedeponeerde jaarrekening (over 1997) van QtecQ geen enkele indicatie staat over een mogelijk faillissement. Daarna is dat officieel ook nooit meegedeeld terwijl dat voor een beursgenoteerd bedrijf toch wettelijk verplicht is.

KPMG

Op de burelen van de accountant (voor QtecQ is dat KPMG-Enschede, voor Begemann KPMG-Rotterdam) hebben ze het inmiddels al behoorlijk warm gekregen van de verslagen van Van der Hel. Het is niet voor niets dat Van der Hel aan Van Kollenburg expliciet heeft gevraagd ook de rol van KPMG eens te onderzoeken. Van Kollenburg hoeft trouwens niet op zijn knieën voor Begemann, want als beursgenoteerd bedrijf zijn de stukken van Begemann openbaar en de jaarrekeningen van QtecQ zijn opgenomen in de verslagen. Het zal bij voorbeeld in dit kader KPMG toch niet ontgaan zijn dat op 12 februari QtecQ aan de ABN-AMRO meldde een 12,8 miljoen verlies geleden te hebben en in het jaar daarna een maandelijks tekort van een miljoen te verwachten.

ABN-AMRO

Ook de rol van de ABN-AMRO wordt onderzocht. De bank was buitengemeen goed op de hoogte van de gang van zaken. In het novembernummer (van 1999) drukte Twentevisie een aantal vertrouwelijke brieven af van de bank aan QtecQ waaruit dat bleek. Op verzoek van Van der Hel neemt Van Kollenburg dat ook mee. Vooral de additionele zekerheden die in de loop van 1999 nog door de bank zijn verkregen, irriteren Van der Hel. Een soort voorkennis waar nu onderzoek naar wordt gedaan. Het is de vraag of Van Kollenburg op alle vragen antwoord kan geven, maar de financiële fijnproevers in dit land wachten watertandend op zijn bevindingen. Was QtecQ alleen een deelneming, een participatie van Begemann of behoorde het tot bedrijfseconomische eenheid van Begemann. Van der Hel heeft ook gevraagd precies uit te zoeken wie er nou in de periode van drie jaar voor het faillissement feitelijk de bestuurder had. En dat is belangrijk voor de bestuurlijke aansprakelijkheid.

Kartel

Ook stuitte Van der Hel ergens in een map bij QtecQ op een uiterst vertrouwelijke notitie van 14 juli 1999. Een deel daarvan is op deze pagina’s afgedrukt. Die notitie laat aan duidelijkheid niets te wensen te over: er is een kartel in de Nederlandse aannemerswereld. Het circuit is ook niet zo heel groot, er worden prijsafspraken gemaakt waarbij derden worden beloond, afgekocht, zonder dat ze er een dienst of product voor geleverd hebben. In het document dat door de heren blijkbaar vergeten is door de papierversnipperaar te halen, wordt een Belgisch bedrijf Abay opgevoerd dat ruim negen ton overgemaakt kreeg. Voor de buitenwereld (de opdrachtgever Rijkswaterstaat, uiteindelijk in dit geval de belastingbetaler) doet Abay niet mee, in de facturenstroom wel. De hele geldstroom wordt door de heren geleid, blijkt uit het stuk. De notitie was noodzakelijk omdat Abay problemen veroorzaakte die een nota bene gerespecteerd bedrijf als Siemens (maar nu een onfrisse rol) uiteindelijk een hoop geld heeft gekost. Mijnheer Paalvast heeft laten weten, net als Sperling, dat hij te kort bij QtecQ in dienst was om er wat over te kunnen zeggen. Larsen heeft wel toegegeven dat het usance was in het aannemerswereldje afspraken te maken.

NMA

Van der Hel is inmiddels met zijn bevindingen, het rapport en uiteraard ook de notitie naar de Nederlandse Mededinging Autoriteit (NMA) gestapt met de vraag dit verder te onderzoeken. De NMA is de laatste jaren (naar mate de Europese eenwording dichterbij komt) zeer actief. Ze ligt soms dwars bij fusies en overnames (Wegener weet daar inmiddels alles van) en ook Grolsch heeft een bezoek gehad omdat het vermoeden bestaat dat de bierbrouwers onderling afspraken maken. En nu dus de aannemers. Wellicht dat het faillissement van QtecQ toch nog ergens goed voor is geweest.