Defensieminister Frank de Grave weet niets van sluiting vliegbasis

‘Aftreden staat in geen verhouding tot wat in Enschede is gebeurd’

Frank de Grave: Ik ben politiek de baas en ik maak de afwegingen.

Elk vrij weekeinde, de meeste (school)vakanties brengt defensieminister Frank de Grave door in zijn buitenhuis in Ommen. Niet toevallig gekozen, want zijn vrouw komt uit Hoonhorst. Zijn kinderen (van 9 en 12 jaar) hebben het nog steeds prima naar hun zin in het door Youp van ’t Hek gekleineerde dorp dat na de herindeling als één van de weinige gemeenten zelfstandig blijft. “Het levenstempo is hier anders. Boodschappen doen op zaterdag in Amsterdam is een soort survival.” De Grave wordt door velen gezien als toekomstig premier. Zelf mikt hij op Financiën. Maar als de verkiezingen tegenvallen voor de VVD, wil hij overstappen naar het bedrijfsleven. “Dat kunstje ken ik nog niet.” Met De Grave spraken we over de vliegbasis Twente (“niks sluiting”) over de vuurwerkramp en majoor C. (“stel dat ik daar uiteindelijk verantwoordelijkheid voor moet nemen, dan neem ik die. Klaar.”).

“Als wethouder van Amsterdam was ik 24 uur per dag, zeven dagen week beschikbaar. Dat houdt een keer op. Dan moet je weg, daarom heb ik dat huis in Ommen gekocht. Ik ben hier heel graag. Als ik wil golfen in het westen, dan moet ik heel ruim van tevoren reserveren, hier kun je gewoon naar de baan toegaan.” Met zijn vaste vrindje Robin Linschoten. Als wethouder financiën liet hij Amsterdam in 1996 beter achter dan hij het in 1990 aantrof (van 1982 tot 1990 zat hij zowel in de Tweede Kamer als in de raad van Amsterdam). De (schijnbaar niet op te lossen) bende bij het Gemeentelijk Vervoerbedrijf (GVB) tastte zijn blazoen niet aan. In het eerste kabinet Kok werd hij (als voormalig lid van het Des Indes beraad) opgenomen als staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. “Ik dacht al over ‘Paars’ na toen je daarvoor nog geroyeerd kon worden bij de VVD.”

Ruud Lubbers

Paars II bracht hem de vurig gewenste ministerspost: “Het is een promotie van eerste divisie naar eredivisie.” Bolkestein eiste opnieuw zijn deelname aan het kabinet. Eigenlijk wilde de vroegere VVD-leider De Grave meteen op Financiën. In 1989 stond De Grave aan de basis van de val van het kabinet-Lubbers. “Dat kabinet was uitgeregeerd. De VVD stond toen op 20 zetels, nu op het dubbele in de peilingen, dus het is goed geweest.” Lubbers heeft hem dat lang kwalijk genomen; De Grave is de nieuwe Hoge Commissaris van de VN in de Albert Heyn van Ommen nog niet tegengekomen (ook Lubbers heeft nabij Ommen een tweede huis). Frank de Grave (van 1955) is met zijn 1.78 meter niet zo heel groot, hij oogt zelfs schriel, maar hij moest naar Defensie om de militaire top mores te leren. Pa en opa waren beroepsofficier (“daardoor heb ik affiniteit met Defensie”), zelf kwam hij niet verder dan dienstplichtig soldaat eerste klasse.

Loyaliteit

Kringen rond de minister bevestigen het beeld van een ijzervreter. Hij eist loyaliteit en anders is het parool opdonderen (wat inmiddels ook een paar keer geschiedde). “Ja, ik ben politiek de baas en ik maak de afwegingen. Defensie is een professionele organisatie met mensen die veel verstand hebben van hun vak. Maar Defensie is onderdeel van de parlementaire besluitvorming, ik wens gerespecteerd en geaccepteerd te worden,” doelend op de vroegere bevelhebber Couzy die te pas en vooral te onpas kritiek ventileerde. “Ik heb nieuwe mensen om me heen verzameld zoals luchtmachtbevelhebber Dick Berlijn uit Oldenzaal. Ik wil geen Couzy-achtige conflicten meer. Ja, daar selecteer ik op, ik wil geen ja-knikkers, maar kritiek blijft wel binnenskamers. Als Berlijn publiekelijk zou zeggen dat ik er niets van kan, is hij weg. Einde oefening, ja.” Een voorbeeld van het politiek manoeuvreren is het meesturen van Apache-gevechtshelicopters naar Eritrea. De militaire top vindt dat volstrekt onnodig, de Tweede Kamer eiste na het debacle van Sebrenica optimale bewapening. Er is een compromis uitgerold zonder gepruttel. ‘Ik heb nieuwe mensen om me heen verzameld zoals luchtmachtbevelhebber Berlijn uit Oldenzaal. Ik wil geen Couzy-achtige conflicten, daar selecteer ik op’

Minister Frank de Grave van Defensie: Ik woon in Amsterdam en heb last van Schiphol. Maar niemand piekert erover Schiphol te sluiten.”=

Vliegbasis Twenthe

De militairen van de vliegbasis Twenthe hebben begin jaren negentig indruk gemaakt met hun operatie ‘Deny Flight’ in het voormalige Joegoslavië. Zij maakten uit het niets een kamp klaar voor hun opvolgers uit Volkel en Leeuwarden. En ook tijdens de vuurwerkramp liet de basis zich van zijn beste kant zien. Maar de gemeentebesturen van Enschede, Hengelo en Oldenzaal gaan er nog steeds van uit dat de vliegbasis op termijn verdwijnt. “Ik ken die geluiden niet. In de defensienota die net is aangenomen en die het beleid voor de komende tien jaar uitzet, staat niets over sluiting van Twenthe. Er waren plannen om een squadron weg te halen van Twenthe. Maar minister Zalm heeft extra geld gegeven om dat squadron te behouden.” “Ja, de vliegbasis levert geluidsoverlast op, maar anderzijds probeert de vliegbasis zo goed mogelijk te integreren in de samenleving en verdienstelijk te zijn voor de maatschappij. Kijk alleen maar eens naar de werkgelegenheid. Ik woon in Amsterdam, in de buurt van Schiphol. Ik heb regelmatig overlast van Schiphol, maar niemand die er over piekert Schiphol te sluiten. Geluidsoverlast moet zo veel mogelijk beperkt worden, maar afgezet tegen de andere belangen slaat de weegschaal nog steeds door in het voordeel van de vliegbasis Twenthe.”

Vuurwerkramp

Een zekere majoor C. is al voor de vuurwerkramp op non-actief gezet omdat hij vergunningen afgaf in ruil voor opdrachten aan een bureau waarbij hij betrokken was. “Hij was niet te koop met zijn adviezen. Hij deed dingen die niet kunnen. Er zijn geen aanwijzingen dat hij de kwaliteit van zijn werk liet afhangen van opdrachten. Dat versta ik onder corruptie. Majoor C. is nog in dienst bij ons, hij staat op nonactief. De zaak ligt nu bij het Openbaar Ministerie. Ik wist trouwens niet eens dat Defensie ook het werk van majoor C. bevatte.” Burgemeester Jan Mans maakte vlak na de ramp een soortgelijke opmerking over SE Fireworks: ‘Ik wist niet eens dat daar een vuurwerkfabriek stond’. Mans treedt niet af, omdat hij zijns inziens niets fout heeft gedaan. De Grave denkt anders: “Het is niet relevant of ik wel of niet wist dat het werk van majoor C. onder Defensie valt. Ik ben er politiek verantwoordelijk voor. Ik ga er niet vanuit dat het functioneren van majoor C. de oorzaak is geweest van de vuurwerkramp. Maar stel toch dat ik daar uiteindelijk de verantwoordelijkheid voor moet nemen, dan neem ik die. Klaar. Mijn aftreden staat in geen verhouding tot wat in Enschede gebeurd is.” De Bijlmerramp maakte De Grave mee als wethouder. “Ik heb van dichtbij meegemaakt wat de impact is van zo’n ramp op de bevolking. In Amsterdam is nooit helemaal duidelijk geworden wat de oorzaak was. Dat vreet enorm aan de mensen. Ik hoop dat Oosting wel duidelijk op tafel krijgt wat de oorzaak van de ramp is geweest. Dat is het allerbelangrijkste. Weet je, ik vergeet het nooit meer. Het kabinet voer op 13 mei op een fregat van de marine, dat regel ik één keer per jaar. En toen kwam dat telefoontje….”