Rector-Magnificus UT Henk Zijm verankert samenwerking met Saxion

‘Het is hier ronduit buffelen’

Het gaat om mensen en het gaat om belangen. De relatie tussen rector-magnificus Henk Zijm van de Universiteit Twente en Saxion-bestuursvoorzitter Cor Boom is zó goed dat Zijm zijn vakantiehuisje op Texel al aangeboden heeft aan Boom. Zijm pleit voor vergaande samenwerking, maar ziet geen toegevoegde waarde in een bestuursfusie. “Dat wekt alleen maar weerstand en zetten mensen de hakken in het zand. Daarbij hebben we verschillende doelstellingen.” Een ‘hardliner’ die er alles aan wil doen om te zorgen dat iedereen het maximale uit zijn mogelijkheden haalt.

Waar de voorgangers Van Vught (UT) en Peters (Saxion) elkaar verbaal regelmatig in de haren zaten, lijkt het bij het duo Zijm-Boom liefde op het eerste gezicht. Hoewel Zijm al sinds 1990 als hoogleraar verbonden is aan de universiteit, kennen de heren elkaar eigenlijk pas sinds Zijm (per 1 januari 2005) als rector-magnificus is aangetreden. “Als er één ding is wat ons hindert, dan is dat een gepercipieerd statusverschil tussen wetenschappelijk en beroepsmatig beroepsgericht onderwijs. Ze zijn weliswaar verschillend, maar beide zijn hard nodig.Wij moeten proberen de samenwerking maximaal te faciliteren, het is in het belang van Nederland en zeker in het belang van de regio dat wij dat doen”. Bij de UT lijkt Zijm vooral voor luxeproblemen geplaatst: studenten verdringen zich voor een studie bij de UT en de onderzoeksportefeuille loopt over. “Wij halen veel geld uit de zogenaamde tweede en derde geldstroom. Dat is geld wat niet rechtstreeks van het ministerie naar de universiteit vloeit, maar via bijvoorbeeld onderzoeksfondsen of de Europese Unie. Al die onderzoeken worden marginaal gefinancierd en dat betekent dat we zelf ook geld moeten bijleggen. Wij zijn op dat vlak zo succesvol, dat wij niet verder meer kunnen groeien.”

Buffelen

De pijn zit hem bij de universiteit vooral in de technische hoek, weet Zijm als geen ander uit zijn tijd als hoogleraar werktuigbouwkunde.Te weinig mensen voelen zich daar toe aangetrokken en de doorstroom (vanuit het hbo) leverde in het verleden nogal eens hoofdbrekens op. De hbo’ers moeten er via een aanvullende pakket vaak extra aan trekken. Het hbo is vooral beroepsgericht en de universiteit is onderzoeksgericht met wetenschappelijke opleidingen waarbij het in de visie van Zijm vooral gaat om de houding en onderzoeksinteresse van de student. “Een andere mindset”, noemt hij dat, “en dat blijkt toch vaak een probleem.Wij zullen ook niets toegeven op de kwaliteitseisen die wij stellen. Ze zullen echt aan de bak moeten. De mensen moeten hier niet komen met het gevoel van ‘we doen er even een master achteraan’, het is ronduit buffelen. Maar dat geldt voor iedereen, ongeacht zijn of haar vooropleiding. Ik vind dat je ook van een student mag vragen dat hij gewoon 40 uur per week werkt. Misschien neemt niet iedereen mij dat in dank af, maar mensen waarderen duidelijkheid.”

Discipline

Volgens Zijm hebben studenten in zijn rekensommetje nog tijd genoeg voor andere zaken. “Ik propageer het actief zijn van studenten, het deelnemen aan sportverenigingen, aan gezelligheidsverenigingen. Ik zou het liefst één sportkaart voor heel studerend Enschede en omstreken invoeren.” Hij vertelt enthousiast over zijn studenten die onlangs aan de zonneauto (race door Australië) heb-ben meegewerkt. “Die zijn echt niet komen vragen om studiecompensatie.” Met een glimlach herinnert hij zich de adelborsten van de Koninklijke Marine. “Als ik binnen twee weken een scriptie wilde, lag die er binnen twee weken. Dan zeiden de officieren in opleiding ‘dat worden korte nachten’. Ik heb nooit uitgeprobeerd hoever ik kon gaan, maar deze mensen van buiten de universiteit brachten discipline op die ik bij sommige van onze eigen studenten wel eens mis.”

Studenten zullen aan de bak moeten

Schakelprogramma’s

Anderzijds wil Zijm er alles aan doen om van de doorstroom een succes te maken. Zoals hbo-studenten in de loop van hun opleiding alvas een wetenschappelijk deel te laten kiezen, via de zogenaamde minors. “Voor alle technische studies, maar ook voor een aantal maatschappijwetenschappelijke studies, zoals communicatiewetenschappen en bestuurskunde. Bij sommige zware technische studies zal nog meer aanvulling nodig zijn. Daar moeten de studenten dan een aanvullend schakelprogramma van een aantal maanden volgen. Als ze het halen, kunnen ze die vakken in mindering brengen op hun uiteindelijke masterprogramma.” Er is inmiddels een medewerker van Saxion gevraagd (betaald door de UT en Saxion) om dit programma uit te werken. In het belang van de student, maar ook van de UT, zegt Zijm eerlijk. “Ik wil hier graag zo veel mogelijk mensen die binnen een gerede tijd hun masterdiploma halen. Ook in ons eigen belang, want de studiefinanciering wordt afgestemd op het rendement. Van mensen oeverloos lang in huis houden, wordt niemand beter. Sterker nog, als het te lang duurt, krijgen wij er geen bekostiging meer voor.”

Leerrechtensysteem

Toch krijg je lichtjes het gevoel dat Zijm meer moet dan wil. Dat werpt hij verre van zich. “Nee, ik maak mij wel zorgen om het zeer stringente leerrechtensysteem dat de staatssecretaris van onderwijs invoert. Daardoor moeten mensen toch wel ongelooflijk snel goed kiezen. Dat is niet goed voor Nederland. Mensen hoeven geen acht jaar te doen over een studie van vier of vijf jaar, maar mensen die verder willen, die echt bewezen hebben dat ze iets kunnen afronden, moet je als maatschappij wel de mogelijkheden bieden.” Omgekeerd (van universiteit naar hbo) verloopt gemakkelijker. De uitstroom (in het eerste jaar) bij de universiteit is vrij groot. Ook dat wordt door Zijm weersproken. “In 2003 is er gemiddeld genomen, dus over alle studierichtingen, 8% in het eerste jaar, sterker nog, in de eerste vijf maanden, verdwenen. Op een instroom van 1200 studenten praten we over 80 tot 100 mensen. Ik vind dat geen opvallende aantallen. Wel hebben we een strakker monitoringsysteem opgezet om vroegtijdig te ontdekken of mensen hier goed functioneren. Beter binnen vijf maanden dan na drie jaar tot de conclusie komen dat de keuze niet goed was. Onze primaire taak is om hier zoveel mogelijk mensen naar hun diploma te brengen. Wij hebben die zorgplicht”, aldus Zijm die zelf een jaar na de Maagdenhuisbezetting ging studeren en over zijn studie overigens ‘iets’ langer deed’.