Gerrit Jan Kok waardeert openbaar bestuur dankzij studie Saxion

Van vlaaienkoning tot burgemeester Ommen

De gemeentelijke herindelingen gingen aan Ommen voorbij. Ommen bleef zelfstandig tot opluchting van veel inwoners, ondernemers en plaatselijke politici. Maar in de afgelopen jaren ging het dorpje tussen Zwolle en Hardenberg bijna ten onder aan een soort moderne Hoekse en Kabeljauwse twisten. Niemand vertrouwt daar iemand meer. De verlossing heet oud- Saxion-student Gerrit Jan Kok (46), die op 1 januari van dit jaar aantrad als burgemeester.

Waarom Ommen Kok uit de 38 sollicitanten uitkoos, zal wel nooit helemaal duidelijk worden. Wellicht omdat hij bewezen heeft dat hij niet te beroerd is zijn mouwen op te stropen, als advertentieverkoper en als vlaaienkoning? Misschien omdat hij korte tijd als wethouder in Enschede heeft gewerkt? Of wellicht waren de Ommenaren onder de indruk van zijn studie Bestuurskunde aan Saxion Hogeschool? Kok is ook master in mediation, altijd handig in Ommen om partijen weer om tafel te krijgen. En wellicht is het veel simpeler: Kok is een stedeling die opgroeide op het platteland. “Ik woonde in de Wesselerbrink in Enschede. Als kind zat ik op de Broekheurner School, dat was in die tijd een echte plattelandsschool met drie leergangen in één lokaal. En het hoofd van de school was meester De Boer, een oude Fries en het gros van de leerlingen kwam uit het buurtschap Broekheurne.” Kok koketteert er mee dat zijn vrienden op het platteland nog steeds zijn vrienden zijn.

Bedrijfskunde

Na zijn middelbare schooltijd (mavo, havo) moest Kok in militaire dienst. Nadat hij was afgezwaaid en met zijn ziel onder zijn arm stond, zei zijn vader dat hij nog eenmaal in de buidel wilde tasten voor een studie, maar daarna moest de toen 21-jarige Gerrit Jan het toch echt zelf uitzoeken. Bij de Hogere Hotelschool kwam hij niet door de selectie, hij had ook nog belangstelling voor de politieschool in Apeldoorn, maar hij belandde uiteindelijk bij Bestuurskunde van Saxion. “Het aardige van bestuurskunde is dat je wordt opgeleid tot generalist. Het eerste jaar was een basisjaar heao, pas in het tweede jaar maakten we de eigenlijke studiekeuze. Ik heb dus in dat eerste jaar commerciële economie gehad, bedrijfsorganisatie, bedrijfseconomie en daar heb ik later nog veel profijt van gehad.” Daarna schreef hij zich in (in 1985) voor Bedrijfskunde aan de universiteit, maar “ik was één van de eerste afhakers”. Mensen met een hbo-opleiding Bestuurkunde zouden een verkort programma mogen volgen. “Dat viel zwaar tegen in de praktijk.” Tijdens zijn studie kreeg hij ook liefde voor het openbaar bestuur. “Ik liep stage in Den Haag bij een interdepartementale stuurgroep die onderzoek deed naar misbruik en oneigenlijk gebruik van wet en regelgeving, zoals sociale uitkeringen, belasting en subsidies. Ik kwam daar als student op een plaats terecht die ik zelfs nooit zou kunnen bereiken met een diploma.” In die tijd werd Kok ook lid van de VVD. “Er is voor mij maar één partij, nee, niet van huis uit. Mijn vader was juist een typische PvdAman.” Anderzijds heeft hij vanuit zijn liberale gedachtegoed ook veel kritiek op de overheid: “Het nemen en uitvoeren van besluiten intrigeert mij en stoort me mateloos. Hoe kun je over een wegvak 30 jaar debatteren?”

Advertentieverkoper

Kok ging aan het werk als advertentieverkoper. Hij werkte onder meer voor Misset, hij werkte voor een aantal technische titels van VNU en hij werkte voor Harpers Bazaar, een Amerikaans magazine. In 1991 begon hij op zijn geboortegrond een winkel in Limburgse vlaaien. “Ik kocht de bodems in en alles wat daar opging, inclusief het opspuiten van slagroom, deden we allemaal in de winkel. Vergelijk het met een pizzabakker.” Nieuwe wetgeving deed Kok het lachen vergaan. “Voor zelfstandige detaillisten met eigen personeel, te klein om al die uren te bezetten, leverde de verruiming van de winkeltijden een enorme kostenpost op.” En Kok werd gedwongen uit oogpunt van hygiëne grote investeringen te doen in nieuwe koelsystemen. Toen iemand (in 1999) langskwam die veel interesse in het pand had om daar een kledingwinkel te vestigen, was de beslissing gauw genomen. Het jaar daarvoor was Kok ‘op de bagagedrager van Bolkestein’ de Enschedese raad ingerold. Bolkestein deed het landelijk erg goed,waardoor de VVD in Enschede acht zetels wist te behalen, net genoeg voor Gerrit Jan, die de portefeuille ruimtelijk ordening kreeg. Dankzij de politieke gevolgen van de vuurwerkramp (het vertrek van VVD-wethouder Els Koopman) promoveerde Kok tot wethouder. Bij de raadsverkiezingen in 2002 was Kok lijsttrekker van de VVD. Maar toen was er geen Bolkestein te bekennen, de VVD verloor en bij de collegevorming was de VVD ook niet meer nodig.

Hoe kun je over een wegvak 30 jaar debatteren?

Ommen

Kok zocht zijn geluk een stapje hoger, bij de provincie. “Ik was van mening dat ik een toegevoegde waarde voor de raadsfractie zou kunnen hebben als ik goede contacten met de provinciebestuurders zou hebben. Toen heb ik de combinatie gezocht tussen raadslidmaatschap en het statenlidmaatschap in Zwolle.” Bij de verkiezingen in 2003 kwam Kok op nummer 2. Als volksvertegenwoordiger in Enschede én Zwolle had hij tijd over en hij ging Mediation studeren in Amsterdam. “Dat kan ook in een cursus van een paar weekenden op de hei. Ik heb er voor gekozen ook mijn master te halen.” En toen kwam Ommen vacant. Niet onverwacht, want Ten Oever zou met pensioen gaan. “Toen ik het profiel las, herkende ik mezelf daarin.” Zoals trekjes van een dorp én een stad. “En Ommen kampt met problemen waar ik mijn tanden in wil zetten.” Natuurlijk kan en wil Kok in dit interview wat een paar weken na zijn installatie plaatshad, niet op alle problemen diep ingaan. “Ze zijn in Ommen op zoek naar verbindend leiderschap en waar ze wat minder druk zijn met elkaar en meer aandacht komt voor het algemeen belang. Ik wil weer een cultuur van plezier in besturen. En dan zal het ook lukken om een aantal projecten met elkaar daadwerkelijk tot uitvoering te krijgen. Ze waren in Ommen gevangenen van elkaar.” Bij zijn installatie zei Kok onder meer: “U hebt gestreden voor zelfstandigheid en nu is het volgens mij tijd om die zelfstandigheid waar te maken. Daar heb je partners voor nodig, want dat lukt Ommen nooit alleen. De luiken moeten daarvoor open.” Kok heeft een paar jaar geleden een fraaie woning in Enschede gebouwd en die ruilt hij vooralsnog niet in voor een woning in Ommen. “Ik heb al onderdak in Ommen. Ik heb twee kinderen van wie de oudste in de zomer in Maastricht gaat studeren. De jongste gaat, hoop ik, in de zomer van 2008 studeren. Tot die tijd houd ik mijn huis in Enschede aan.” Voor de vertrouwenscommissie in Ommen was dat geen bezwaar.