Droombaan motivatie voor nieuwe studie

Hoe ingeburgerd ben je als je wordt genomineerd voor ‘Enschedeër van het jaar’ en wordt gevraagd voor banen?

De Tunesische Thouraya Chaabane (38) kwam op 1 december 1993 naar Nederland. In het kielzog van haar Libanese man die in Nederland politiek asiel zocht en kreeg. “We hebben elkaar in Tunesië leren kennen. Mijn man was altijd met politiek bezig. Op een gegeven moment moest hij vertrekken. Wij hebben voor Nederland gekozen omdat het op slechts tweeënhalf uur vliegen ligt van mijn ouders, van mijn familie die achterbleef.” Chaabane had Franse literatuur gestudeerd. Het plan was docente Frans te worden. “Toen we in Nederland arriveerden heb ik die studie niet meer opgepakt. Mijn eerste doel was Nederlands leren. Ik spreek goed Engels en Frans, maar als ik hier een leven wil opbouwen, is het spreken van Nederlands toch wel een vereiste.” Om te integreren deed ze vrijwilligerswerk. Iets anders kon ook niet want ze had nog geen verblijfsvergunning. Dat vrijwilligerswerk deed ze goed: toen ze haar verblijfsvergunning eindelijk kreeg, bood de contactpersoon bij de gemeente Enschede haar meteen een baan als consulente aan. “Dat ik daarvoor werd gevraagd, daar was ik zo trots op.” Des te knapper is het in de wetenschap dat ze ook nog een jaar Economische Linguïstiek aan Saxion volgde, maar het bijltje erbij neer gooide toen ze te horen kreeg dat de kans groot was dat zij en haar man het land zouden moeten verlaten. “Ik was bezig met tentamens en toen die brief kwam, dacht ik: het heeft geen zin. Ik had er de energie niet meer voor.” Het waren zware jaren. “Het is een lange procedure met steeds meer beschikkingen: niet blijven, in beroep, dit mag je wel, dat niet. Je bent aan het vechten.” Inmiddels hebben zowel zij als haar man officieel de Nederlandse nationaliteit en daarmee ook hun drie kinderen.

COA
Een paar jaar werkte ze bij de gemeente Enschede, daarna bij het asielzoekerscentrum in Enschede, het Diekman. In 2003 zag ze een vacature bij Humanitas voor een projectleider voor persoonlijke ondersteuning van allochtone vrouwen. “Ik moest en zou die baan hebben. Voor dat werk was een hbo-opleiding noodzakelijk en die had ik nog niet. Maar ik heb toch gesolliciteerd.” Het moet een spetterend sollicitatiegesprek zijn geweest, want ondanks veel goede tegenkandidaten met goede papieren werd ze aangenomen. “Op voorwaarde dat ik mijn opleiding weer zou oppakken.” Ze ging weer naar Saxion, nu voor de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD) die ze in 2007 als bachelor afsloot. “Ik was enorm gemotiveerd de baan van mijn dromen te combineren met een nieuwe studie. Het was voor mij de definitieve bevestiging dat dit land mij een kans wilde geven. Ik had eerder gestudeerd, ik had werkervaring, dus de praktijk kende ik wel, maar nu leerde ik theoretisch argumenteren. Ik kijk met veel plezier terug op die tijd.” In de klas bleek ze niet de enige te zijn die de studentenleeftijd was ontgroeid. “Integendeel, er zat zelfs iemand van 53 bij ons in de klas. Dat is het leuke van een deeltijdstudie, je doet het met gemotiveerde volwassenen. Dat is toch anders als jonge mensen die daar voltijds puur voor hun diploma zitten. Ook het contact met de docenten is anders. Je wordt behandeld als een collega.”

Saxion
Chaabane is zo enthousiast over de sociale, communicatieve en inhoudelijke vaardigheden van een aantal docenten bij Saxion dat ze die later bij Humanitas als freelance trainer ging inhuren. Ook maakt ze op grote schaal gebruik van stagiaires van Saxion. Humanitas, met landelijk negentig afdelingen, is een gesubsidieerde vereniging waar meer dan 11.000 vrijwilligers mensen in nood helpen. Daarvoor zijn landelijk 600 projecten opgetuigd. Tandem, met negen bezoldigde medewerkers, is een project van district Oost dat inmiddels dertien jaar loopt en waar Thouraya Chaabane leiding aan geeft. ‘Tandem’ is een metafoor voor de werkwijze. De deelnemer zit aan het stuur, de vrijwilliger trapt achterop mee. “Wij werken met mensen in sociaal isolement en dat zijn niet alleen allochtonen. Wij helpen bijvoorbeeld ook mensen uit de psychiatrie, tbs’ers, tienermoeders.” Denk niet alleen aan ‘losers’ zonder werk die de straat niet op durven of hun post niet open maken omdat ze bang zijn voor de volgende deurwaarder, waarschuwt ze. “Ik zal je een schokkend verhaal vertellen over een succesvol zakenman met een prachtig leven die wekelijks op de golfbaan stond. Hij kreeg een hersenbloeding, heeft weet ik hoe lang in het ziekenhuis gelegen. Zijn vrienden kwamen de eerste tijd nog wel op bezoek, maar na een paar maanden kwam er niemand meer. Ik ben ook wel voor intakegesprekken naar prachtige wijken gestuurd met fraaie huizen. Dan belde ik naar kantoor: klopt het adres wel? Het heeft niet altijd met geld te maken. Als je heel veel hebt meegemaakt durf je soms geen stap te maken. Dan is de drempel om weer in de gewone maatschappij mee te doen soms hoog.”

Tandem
Succes is de reden dat Tandem al dertien jaar loopt. “Vrijwilliger en deelnemer beschrijven samen een aantal doelen en binnen een jaar moeten die zijn gerealiseerd. Per jaar doen zo’n 200 mensen mee. Het overgrote deel, pakweg 85 procent slaagt. In de afgelopen jaren hebben we meer dan 2.000 mensen uit hun sociale isolement gehaald. Die samenwerking tussen vrijwilliger en deelnemer – we noemen ze bewust niet ‘cliënt’, of erger, ‘patiënt’ – is niet vrijblijvend, maar wel vrijwillig. Het is niet voor de gezelligheid en het kan ook geen jaren duren, we moeten aan het werk. Mensen melden zich zelf aan of komen hier via een hulpverlener, via maatschappelijk werk, via de huisarts, via scholen, via familieleden, via buren….” Tienermoeders en tbs’ers, dat is andere koek. “Het zelfbeeld van die mensen is vaak heel laag. Die mensen zijn beschadigd, leven in een negatieve sfeer. Die jonge meiden willen graag weer naar school, die willen weer uit. En als mensen te lang in een hulpverleningssituatie blijven hangen, werkt dat vaak ook niet. We hebben veel hoogopgeleide vrijwilligers die dit ernaast doen. Vrijwilligers stimuleren we om ook aan hun eigen ontwikkeling te blijven werken.” Het werk geeft veel bevrediging, merkt Chaabane, bij haar misschien nog wel het meest: “Ik ben pas een jaar of achttien in Nederland, ik weet hoe moeilijk het is om weer vanaf nul te beginnen. Tegen andere nieuwkomers of mensen die van heel diep komen, wil ik zeggen: verleg je grenzen door kleine stapjes te zetten tot je bereikt wat je wilt bereiken. Want die mensen kunnen heel veel.”