Een spiegel voor de journalistiek in Breaking the News

Met wapperende haren en een donker glimmend jasje komt Bart van Egmond het podium oprennen. Matthijs van Nieuwkerk, denk ik meteen. Onbewust vul je in welke talkshow wordt neergezet in Breaking the News van de toneelgroep Orkater. Het programma Nieuws van de Dag in de voorstelling zou heel goed een afgeleide van De Wereld Draait Door kunnen zijn, want de schrijvers van het stuk hebben zich maandenlang ondergedompeld in de wereld van de media. En ze hebben goed opgelet, want de situaties (gast dreigt af te bellen) en het jargon (“Wie zetten we daar dan tegenover?”) zijn huiveringwekkend herkenbaar. In Breaking the News (afgelopen vrijdag in het Wilminktheater te Enschede) fi gureren de hippe jongens en meiden van de media in felgekleurde retro-trainingsjasjes en aan de andere kant bewegen zich de spindoctors, voorlichters en communicatiespecialisten rondom de politicus Rudolf Feltkamp van de Partij voor de Zorg. Hij is uitgenodigd in Nieuws van de Dag en hij oogt onzeker. De makers van de talkshow willen namelijk over de banden van de partij met de farmaceutische industrie praten, maar in dat geval weigert de politicus te komen. De eindredactie doet een tegenbod: drie minuten over bejaarden, twee minuten over de wao, twee minuten over obesitas en een minuut over psychische aandoeningen. Ondertussen wordt de nerveuze politicus getraind door een mediatrainer. Ik zie Job Cohen staan. In de voorstelling zegt de mediatrainer: “Ik zie een hakkelende prikkelbare man. Dat zie je meteen op tv. En je zegt steeds subversievelijk. Denk aan de soundbytes. Smile! Losjes! Laag in de stem!”
En na de voorstelling: “Je hebt je laten verleiden tot een gesprek!” Een interview is toch een gesprek, verweert de politicus zich. “Fout”, roept de mediatrainer, “een interview is een kans om je boodschap te verkopen!” Ondertussen ruziet de redactie dat de banden van de partij met de farmaceutische industrie niet aan bod dreigen te komen in de talkshow. “Het wordt veel te ingewikkeld. Dat kun je niet uitleggen op tv”, wordt er geroepen.

De voorstelling neemt absurdistische trekjes aan als een ontslagen medewerker zich in de live-uitzending voordoet als een gestoorde jongen die zegt veertien jaar lang vast te hebben gezeten in een instelling. Deze aan de dijk gezette medewerker wil op deze manier wraak nemen op zijn oud-collega’s omdat er van oprechte journalistiek volgens hem geen sprake meer is. In het complot zit een meisje dat stage loopt bij het programma en met de beste ideeën komt zonder dat ze salaris krijgt. En ook de inmiddels ontslagen presentator, die eveneens zijn congé heeft gekregen en zich nu heeft laten inhuren als consultant door de onzekere politicus, maakt daar deel van uit. Alhoewel de voorstelling hier en daar misschien over de top is, toont dit stuk wel aan hoe de media werken. Met gasten worden afspraken gemaakt over welke onderwerpen wel en niet aan bod komen. De drang om hoge kijkcijfers te scoren is groter dan de drang naar waarheidsvinding. Feiten worden onvoldoende gecheckt. Het publiek wordt in de maling genomen. Hetzelfde geldt bij de politieke partijen. Wat doen de peilingen na de uitzending? Op hoeveel zetels zitten we? En opgestookt door de consultants, de mediatrainers, de spindoctors en de redacteuren van het programma laat de politicus zich verleiden tot het doen van uitspraken, die hij niet wil doen.

Na de voorstelling wordt er nog flink gediscussieerd door een paar journalisten die de voorstelling bezochten. Naar mijn zin waren er te weinig journalisten. Het is heel goed om de spiegel eens voorgehouden te krijgen. Breaking the News is verplichte kost voor journalisten, redacteuren, voorlichters en mediatrainers. Is dit wat we echt willen?