Goed zijn niet altijd goed, goed wakker worden wel

Het allermooiste dat de oorlog heeft voortgebracht zijn de bevrijdingsfestivals. Vooral die in Zwolle waar mensen als Niek van der Sprong en Willem Alkema elk jaar weer een topfeest neerzetten. Ik ben al een keer de ochtend erna in de armen van een wel heel mooie dame wakker geworden. Deze periode maakt ook helder wie er goed en is wie niet. De Dam stond van de week weer vol goede mensen. Ik luister regelmatig naar Omroep Gelderland en hoorde daar deze week goede en slechte mensen over het optreden van Grimbert Rost van Tonningen tijdens de herdenking. We hebben de oorlog gewonnen, het gros van het verzet ontstond pas toen Dolle Dinsdag duidelijk maakte dat ook de Duitsers er niet meer in geloofden. En iedereen had joden op zolder, maar zoals Jules Deelder jaren geleden al zei: “Waar zijn ze gebleven dan?” Bijna iedereen gedroeg zich zoals de meeste mensen zich nu ook gedragen, geen gedrag dat al te veel gezeik kan opleveren. En burgemeesters en politie – agenten deden gewoon wat hen werd opgedragen, ook daarin is weinig veranderd. Mijn grootvader, een spoorman, dook met zijn gezin onder toen de gevluchte regering dat vanuit Londen verordonneerde. Hij kreeg een beeldje na de oorlog van de overheid, en een leeggestolen huis van de buurt. Ook de buurman die wel keurig had doorgewerkt kreeg zo’n gezellig beeldje. Mijn grootvader vertelde vroeger bevend van woede dat hij daarop zijn beeldje terugstuurde; nooit meer wat gehoord natuurlijk. Ik heb op deze plaats een paar weken geleden een recensie geschreven over het toneelstuk De Aanslag, waarin de zeer vage scheidslijnen tussen goed en fout uitmuntend door Harry Mulisch zijn neergezet. Ik walg van al die flinke mensen die na de oorlog op jacht gingen naar moffenhoeren, NSB’ers en andere mensen die beticht werden van verkeerde keuzes. Grimbert Rost van Tonningen is mijns inziens net zo’n slachtoffer van de oorlog als anderen, zij het anders natuurlijk. Het summum van herdenken is dat daders en slachtoffers samen herdenken. Het is verdorie 65 jaar na de oorlog. Mensen die als volwassenen de oorlog hebben meegemaakt, zijn er nauwelijks meer. Nooit heeft Rost van Tonningen zijn besmette naam willen opgeven voor een carrière. Ik heb hem en paar keer geïnterviewd, in die gesprekken maakte hij een integere en capabele indruk op mij. Hij schreef een paar zeer leesbare boeken (Megaconcerns, Uitverkoren maar niet bevlogen en Roefridders). Fantastisch dat uitgerekend hij in Gelderland werd gevraagd bij de herdenking te praten. Als het is doorgegaan… Nee, mijn grootvader werd niet gefusilleerd door Rost van Tonningen, zijn huis was leeggehaald door landgenoten. Joden die terugkwamen en hun huis weer opeisten kregen te horen dat de Duitsers er een paar waren vergeten… Ja, de oorlog was vreselijk – ik ben dolblij dat ik die periode niet heb meegemaakt, maar de oorlogen van nu zijn evenmin feestjes. De goede mensen van deze tijd vinden “onze oorlog” echter nog altijd de belangrijkste… Ik ben benieuwd waar ik vanmorgen wakker ben geworden, nadat ik gisteravond van Mook en het Metropole Orkest heb genoten.