Genialiteit én smakeloosheid van Helligen Hendrik

Een voorstelling in theater De Reggehof te Goor is voor Bert Eeftink in zijn rol als Helligen Hendrik een thuiswedstrijd. De mensen in de uitverkochte zaal hadden er afgelopen week ook zin in. Tot de nok toe gevuld (twee avonden uitverkocht, een derde voorstelling ingelast) en de lach zat los. Een avondje Helligen Hendrik betekent een avondje opwinding van een soort Twentse Archie Bunker die zich aan van alles en nog wat ergert. Bijvoorbeeld aan zijn schoonmoeder Dini. Of zoals Hendrik Antonius van der Pette zegt: “Die nie!” Hendrik is vermakelijk en onderhoudend. Veel bezoekers zitten zich permanent tranen in de ogen te lachen. Hendrik is hier en daar echter ook plat. Een paar voorbeelden: “Eén keer stoot’n, leven naar de kloot’n”, Karel de gynaecoloog is Karel de kuttenkieker en tante Fennie is van de Vrijgezellenclub De Droge Doos. De zaal ligt dubbel, maar dit is veel te gemakkelijk. Eeftink kan veel beter, zoals in het zeer beeldend vertelde verhaal hoe Hendrik op een familiedag met zijn dikke oom Henk en tante Annie in het pretpark in Hellendoorn in een boomstam de wildwaterbaan afklettert. Hendrik hoeft maar weinig te doen om interactie te krijgen met zijn publiek. Nog niet eerder zag ik Eeftink zo overtuigend op de planken staan en met zelfvertrouwen zijn alter ego spelen. De vele jaren dat Helligen Hendrik zijn boosheid spuwt in zijn wekelijkse column bij Radio Oost en in de theatershows van de afgelopen jaren én ongetwijfeld zijn werk als televisiepresentator hebben hem doen rijpen in zijn rol. Het zwakke punt is zijn muzikaliteit, maar daarvoor heeft hij Paul Schabbink (ook uit Goor) ingehuurd die als Skoffel Gertje keurig binnen de kaders van zijn kunnen blijft en dat is ook een kwaliteit. Na een voorzichtig begin in 2008 en 2009 trekt Eeftink het komende jaar de provincie in. Zo komt Helligen Hendrik bijvoorbeeld in Hardenberg (29 januari), Nijverdal (16 en 17 februari), Haaksbergen (19 maart), Almelo (31 maart), Raalte (24, 25 en 26 maart), Noord-Deurningen (9 april), Bathmen (23 april), Zwolle (28 april) en Hardenberg (7 mei, extra show waar de voorstelling wordt opgenomen voor TV Oost, Oudejaarsuitzending 2011). Dankzij zijn manager Zweers houdt Eeftink er waarschijnlijk ook een paar zakcenten aan over. Een avondje Helligen Hendrik kost Eeftink (met zes man personeel) bijna twee mille, hij krijgt standaard van alle theaters driekwart van dat bedrag en vanaf tweehonderd bezoekers krijgt hij extra overgemaakt. Drie avonden Goor is financieel prettig, maar niet overal zullen ze er met de benen uithangen. Hier en daar doet de voorstelling denken aan de wel erg flauwe grappen van Ernesto en Marcellino, maar ook aan de bikkelharde André Manuel met wie leeftijdgenoot Eeftink is opgegroeid. Met Schabbink, Rob Vorkink en Johan Nijenhuis (Markelo) kent de Hof van Twente een heel goede lichting creatieve talenten. Dat is ook te danken aan een leraar op de middelbare school die bij Eeftink thuis kwam vertellen dat het niet goed ging met Bertje, ja, de cijfers deugden wel, maar hij onttrok zich aan het schoolcabaret… Dat zijn nog eens docenten, daar hoef je tegenwoordig niet meer om te komen. Die zijn zelf verworden tot Archies anno 2010, zeurkousend twitterend. Net als Manuel heeft Helligen Hendrik een politieke partij opgericht: Hellig Nederland. Het spreekgestoelte met microfoons doet daarbij erg denken aan de voorlaatste productie van Manuel, maar het idee van een partijleider die op een groot podium boven zichzelf uitstijgt (en dan door zijn vrouw tot de orde wordt geroepen) komt toch echt uit de koker van Eeftink die daarmee al in 2004 experimenteerde. De rode banieren met wit en zwarte letters HN doen trouwens angstwekkend veel aan de oorlog denken. Het is bijna eng. I have a dream, zegt Helligen Hendrik. Belangrijkste standpunt van zijn partij is het weghalen van verkeersremmende maatregelen, zoals drempels en verkeerssluisjes. “Verkeerssluisjes op de brandstapel.” Verder vindt Hendrik dat als hij “niet op stroat mag drieten” honden en paarden dat ook niet mogen. De term Martin Gauswitz voor honden die met hun natte neuzen in je kruis snuffelen, is dan weer behoorlijk smakeloos. Hoe denkt Helligen Hendrik over moslims? Hij lijkt een PVV’er pur sang. En zelf kan hij ook al niet zonder bewaking over straat. Wel is hij voor een boerka-verplichting: voor vrouwen met rimpels en snorren. Het leeuwendeel van het publiek lacht niet om Eeftink, maar lacht met hem mee, zoals vroeger het televisiepubliek met Archie Bunker meelachte. Dus als hij al Wilders op de hak wil nemen of de bezoekers een spiegel wil voorhouden van de tijd waarin we leven, dan is dat mijns inziens mislukt.