De Tweeling in theater kan als publiek zich eerst inleest

Ik heb het boek ‘De Tweeling’ van Tessa de Loo bijkans in één ruk uitgelezen, de film heb ik in de bioscoop én op televisie gezien. Indrukwekkend. Zelden is zo mooi het oppervlakkige en vooral het toevallige verschil tussen goed en slecht getoond. Om nog maar te zwijgen over de vraag wat goed en slecht nou eigenlijk is.

Het toneelstuk, afgelopen week in het Theaterhotel in Almelo te zien, viel me tegen. Nee, dat zeg ik niet goed. Het plot laat zich slecht in anderhalf uur op de planken vertalen. ‘De enige manier waarop het boek op toneel gezet had kunnen worden’, schreef eerder een recensent. Ik begrijp wat hij bedoelt. Want zo’n fantastisch plot dat de totaal verschillende levens van twee dames van zeventig jaar behelst, laat zich niet in heel korte tijd met grote dure decors en veel acteurs ‘pakken’.

Daarom is gekozen om De Tweeling te beperken tot een eenakter zonder opsmuk. Op twee dwars geplaatste grote schermen (begeleid met muziek van onder meer The Doors) zijn in spiegelbeeld filmfragmenten te zien; op het toneel verder niet veel meer dan een paar klaptafels en een tiental houten klapstoelen. En vier geweldige actrices (Wivineke van Groningen, Yvonne van den Hurk, Trudy de Jong en Rick Violet), daar ligt het niet aan.

De dames spelen de rollen door elkaar. Er zijn twee Anna’s en twee Lottes, maar en passant worden de andere rollen (van pleegvader tot SS-officier) ook door één van de dames gespeeld. Je moet dus erg goed opletten.

De thematiek van het stuk blijft boeien: hoe ver reikt een bloedband? De tweeling Lotte en Anna worden wees en vervolgens van elkaar gescheiden. Lotte groeit op in Nederland, Anna in Zuid-Duitsland. Als ze elkaar bijna 70 jaar later bij toeval ontmoeten in een kuuroord in Spa (waar ze beiden aan artrose worden geholpen), blijkt dat ze volledig uit elkaar zijn gegroeid: bijkans vijanden geworden. Eerst familieleden die de scheiding op hun geweten heeft (Lotte had tbc en zou dus slechts geld kosten…) en daarna de oorlog spelen een cruciale rol in hun beider leven. Lotte verwijt Anna dat ze niets gedaan heeft om joden te redden waar Anna het systematisch platbombarderen van de Duitse steden door de Geallieerden als oorlogsmisdaad ziet.

Wie en wat is goed, wie en wat is slecht? De Loo geeft het antwoord niet, maar heeft het in haar boek zo mooi opgetekend. Twee bijna identieke mensen die in totaal andere omstandigheden opgroeien worden dus totaal verschillende mensen. Op het toneel is het moeilijk te volgen. Als je het boek niet gelezen hebt of de film niet hebt gezien, kan ik me voorstellen dat je er geen touw aan kunt vastknopen.

De grote Almelose zaal was hooguit met een kwart gevuld met vooral oudere mensen. De mensen die vanavond (vrijdag) in het Parkgebouw in Rijssen de voorstelling gaan zien, adviseer ik nog snel even de samenvatting van het verhaal (bijvoorbeeld via http://www.verdec.com/hulpje/boekvers/tweeling.htm of http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Tweeling) te lezen. Het scheelt een slok op een borrel of je wel of geen leuke avond hebt.