Kleuterschool was beste leerschool voor topondernemer Maarten van Meerwijk

Maarten van Meerwijk (45) noemt zichzelf een “oorlogspaard. En een oorlogspaard wordt geacht te sneuvelen in de strijd.” Hij zoekt de ellende op en probeert daar met andere mensen weer doorheen te komen. “Dat vind ik heerlijk. Dat is mijn karakter.” In 2003 kocht hij het bedrijf Ridderinkhof in Hasselt. Met nog geen drie miljoen omzet en verlies. Over 2010 was de omzet achttien miljoen met een heel fatsoenlijk rendement. Voor het vierde achtereenvolgende jaar mag Ridderinkhof zich volgens het Financieele Dagblad ‘Gazelle’ noemen.

Maarten van Meerwijk, een onorthodoxe ondernemer met onorthodoxe methodes.

Van Meerwijk komt niet echt uit een ondernemersfamilie. “Mijn overgrootvader was een textielman in Eindhoven. De fabriek, Leo Schellens, bestaat overigens nog steeds, maar is niet meer in handen van de familie. En van de andere zijde heeft mijn overgrootvader Bureau Van Spaendonk opgericht. Mijn vader is jong overleden, hij was marineofficier.” Van Meerwijk en zijn twee broers hebben aan het vroege overlijden van hun vader een soort trauma overgehouden. “We hebben de behoefte om als een halve gare door het leven te stuiteren en daar vooral geen minuut van verloren te laten gaan.”

Kleuterschool.

“Ja, ik heb bedrijfseconomie gestudeerd. Maar ik heb meer geleerd op de kleuterschool, en later tijdens militaire diensttijd, dan van mijn studie. Het was niet de meest motiverende tijd van mijn leven. Ik heb de studie afgemaakt omdat ik vind dat je dingen af moet maken. Op de kleuterschool leer je dat je met oude kranten nog een hoedje van papier kunt maken en met oude touwtjes mandjes.” Dat kwam hem later als interim-manager beter van pas dan zijn studie, vindt hij. “Ik kan daar een voorbeeld van geven. Bij een van de bedrijven waar ik heb gereorganiseerd, wilde een directeur een plan uitvoeren dat twee miljoen zou kosten. Toen hebben we hem voorgerekend dat er dan overcapaciteit in de markt zou komen en prijsvervalsing zou optreden. We hebben aan de werknemers gevraagd wat zij vonden; mensen op de werkvloer weten precies wat goed is en wat niet. Een van hen zei ‘meneer, voor vijftigduizend euro maak ik dit hele bedrijf pico bello voor u in orde’. Dat plan hebben we uitgevoerd en het bedrijf, Clemens in Alblasserdam, loopt nog steeds als een trein.”

We hebben een omzet waarin niemand geloofde toen we het bedrijf overnamen

Onorthodox.

Van Meerwijk heeft wel meer onorthodoxe methoden om bedrijven weer aan de praat te krijgen. Bij zijn eigen bedrijf Ridderinkhof ging hij voor de troepen staan en stak een biljet van honderd euro in brand. “Als ik nieuw ben in een bedrijf, vraag ik aan iedereen, van de schoonmaakster tot de receptioniste en van de hoofd tekenkamer tot de uitvoerder: wat kan er beter in dit bedrijf? Van wat die mensen zeggen maken we een lijst van punten die we gaan aanpakken. Het zijn dus de eigen ideeën van de mensen in het bedrijf, wij dringen ze dat van boven niet op. Maar het duurt soms erg lang voordat die punten worden verbeterd. Destijds haalde ik een keer alle mensen bij elkaar in de kantine. Ze keken elkaar een beetje schaapachtig aan, want het drong niet door wat ik zei. Toen stak ik een briefje van honderd in de fik en vroeg of ze dat normaal vonden. Nee natuurlijk. ‘Hoezo niet, het gebeurt hier vijftien keer op een dag omdat jullie je eigen punten niet veranderen’. Toen viel het kwartje. Overigens hield ik het nummer van het bankbiljet wel tussen duim en wijsvinger, want dan krijg je bij de bank namelijk een nieuw exemplaar. Ik ben niet helemaal debiel.” In het bedrijf hadden de voormannen een eigen lunchruimte tot ergernis van velen. Die zou worden weggehaald en toen dat een paar weken later nog niet gebeurd was, haalde Van Meerwijk zwaar geïrriteerd een motorzaag en ging de muren zelf te lijf. Het zorgde voor enig opzien en hilariteit.

Scheepslieren.

Ridderinkhof in Hasselt is een van de acht bedrijven (net als het Belgische Brusselle Enterprisis, ook van Van Meerwijk) op de hele wereld die gespecialiseerde scheepslieren bouwt. “Een scheepslier is vergelijkbaar met een liertje op een vishengel. Maar onze lieren zijn metershoog. Die wegen soms wel 160 ton per stuk. Een grote auto weegt zo’n zestienhonderd kilo, dat dus duizend maal. Wij zijn erg goed in het technisch ontwikkelen van specifieke lieren voor specifieke vragen voor heel grote klanten, zoals Heerema, Smit-Tak, Boskalis, Van Oord, de grote professionele partijen.” “Toen wij het bedrijf overnamen, werkten er 42 mensen. Twee van hen zijn met pensioen gegaan, de anderen werken nog steeds allemaal bij ons. We hebben een omzet waarin niemand geloofde toen we het bedrijf overnamen. De mensen zijn trots op het bedrijf en ik ben er apetrots op
dat ik met die mensen mag samenwerken.” Van Meerwijk is honderd procent aandeelhouder. “Mijn bedrijf is mijn pensioen. Ik heb een salaris en verder haal ik niets uit het bedrijf, dat vind ik onsmakelijk. Ik heb niets met dure jachten of grote auto’s. Ik wil bezig zijn, ik wil samen met de mensen werken aan het bedrijf.” Van Meerwijk rijdt in een riante Audi A8, dus… “Ja maar wel tweedehands. Dus eigenlijk een A5. En ik rijd ook altijd veel te hard en krijg veel bonnen. Dat noem ik dan maar de contributie van de motorclub.” “Als ik weet dat ik over een paar minuten dood ga, dan vind ik niet dat ik het goed heb gedaan als ik veel geld op mijn bankrekening zou hebben staan. Ik wil afgerekend worden op de dingen die ik gezamenlijk met andere mensen heb gedaan.”

Ik geloof absoluut in het lot, dingen die met je gebeuren, die hebben een bepaalde bestemming

Schathemelrijk.

Van Meerwijk was al schathemel rijk toen hij 32 jaar was. Hij had zijn internetbedrijf verkocht aan het later Lost Boys (van Michiel Mol). Van Meerwijk had zich in aandelen laten uitbetalen en dat bleek later geen goed idee. “Ach, geld is voor mij absoluut geen doel. Geld is voor mij een middel. In de zaal zit een mijnheer van de bank die weet dat als ik een beetje geld verdiend heb; als ik weer wat nieuws wil ondernemen, heb ik hem weer nodig. De wereld van Dallas en Dynasty is heel ver van mijn eigen wereld. Dat interesseert me geen bal.” Niet alles gaat goed bij Van Meerwijk. Zo verloor hij tonnen bij (familiebedrijf) Timmerfabriek Zomer in Wijhe. De zoon wenste in een dikke Mercedes te blijven rijden terwijl er nog geen geld was voor een tweedehands Skoda. “Ik voerde een telefoongesprek, knipperde twee keer met mijn ogen en was drie ton kwijt. Ik zeg er verder niet te veel over, straks heb ik nog een aanklacht wegens laster aan mijn broek. Maar goed, je kunt niet alles voor elkaar krijgen. In dit soort omstandigheden heb je de hulp nodig van iedereen. Dan is het alle hens aan dek en als ze dan niet willen, tja…”

Erik Hazelhoff Roelfzema.

Persoonlijk leed is Maarten van Meerwijk niet vreemd; hij verloor niet alleen zijn vader op jonge leeftijd, maar ook een kind van hem overleed. “Hazelhoff heeft een boek geschreven. Daarin vraagt zijn zoon aan zijn vader, Soldaat van Oranje dus, ‘hoe heb je nou door kunnen gaan terwijl al je vrienden zijn gesneuveld?’. Hazelhoff schreef: ‘Het is niet wat je overkomt, maar hoe je er mee omgaat’. Dat is mijn lijfspreuk geworden. Ik ben er van overtuigd dat als ik een bombardement overleef, dat ik dan binnen de kortste weer terug ben. Ik geloof absoluut in het lot, dingen die met je gebeuren, die hebben een bepaalde bestemming. Toen ik dat boek van Hazelhoff las, heb ik hem een brief gestuurd waarin ik schreef hoezeer hij mij met zijn boek geholpen heeft. Met de brief heb ik een bronzen beeld van een ijsvogel en een paar goede flessen wijn mee gestuurd. En het boekje van Paulo Coelho, De Alchemist, een leuk boekje dat gaat over het lot. Drie dagen later belde Hazelhoff mij op. Hij zei, ‘dag Maarten, met Erik’. De man was glashelder, hij was toen 84 jaar. ‘Maarten, jongen, weet je wat je mij gestuurd hebt?’ Ja natuurlijk. Ik werd een beetje kriegelig. ‘Maarten, je moet weten dat het ijsvogeltje het embleem was van koningin Wilhelmina. Maarten – zo ging het echt – Maarten, je moet weten, koningin Wilhelmina was voor mij de zon en de maan, de hemel en de aarde, dat was mijn vader en mijn moeder en jij stuurt mij dat beeldje… Ik zie dat als een signaal, als een boodschap van Wilhelmina. Je wilt niet weten hoe intens gelukkig ik ben met jouw cadeau’. De grap was, maar dat heb ik hem nooit verteld, dat wij twee van die beeldjes hadden. Dat andere beeldje heb ik altijd bij mij in huis gehouden. Het beeldje dat ik hem gestuurd heb, heeft jarenlang in zijn werkkamer op Hawaiï gestaan, dat zag ik op foto’s die hij stuurde. Ik kreeg ook altijd een kerstkaart van hem. Nee, ik heb hem helaas nooit persoonlijk ontmoet.”