Peter van Velzen ontpopt zich van nerd tot ondernemer

’ Er is leven na Philips’

Philips Analytical in Almelo hoorde (zoals zo veel Philips-bedrijven) niet meer tot de core-business en kwam in handen van het Britse beursgenoteerde conglomeraat Spectris. De inmiddels naar 200 miljoen euro groeiende omzet (het aantal op jaarbasis verkochte systemen ligt ruim 50% hoger dan bij de verkoop in 2002) was een luttel half procentje bij Philips. Bij Spectris is PANalytical de parel, goed voor bijna 20% van de omzet. De schok was groot voor de circa 800 werknemers (van wie 400 in Nederland, de rest zit verspreid over 28 landen), want Philips was het warme nest met goede pensioenopbouw en prettige ATVdagen. Peter van Velzen (52, chemicus) was ooit hoofd ontwikkeling bij Philips Analytical en groeide onder leiding van Spectris uit tot ondernemer.

Philips was zo groot dat de focus niet voldoende op de business in Almelo lag, probeert Van Velzen uit te leggen die absoluut weigert zich negatief over Philips uit te laten. “Besef wel, zonder bedrijven als Philips en Stork hadden een heleboel bedrijven zoals het onze helemaal niet bestaan.” Maar verkopers van Philips in land X verkochten bij wijze van spreken ook gloeilampen en televisies en de focus op onze business was dus niet optimaal. “Als ik nu concurrenten spreek, merk ik dat ze anders naar ons kijken, ik zou zeggen bezorgder.”

Grote druk

Van Velzen en zijn mensen werden ineens geacht voor zichzelf te zorgen. “Om in Nederland 400 mensen los te peuteren uit Philips, maar ook bijvoorbeeld in Frankrijk waar we 30 mensen hebben in verkoop en service, dan begint het al met een juridische entiteit neerzetten, de arbeidscontracten met vakbonden onderhandelen, er kwam haast geen eind aan. Het bedrijf is door het veranderingsproces veel sterker geworden.” Van Velzen moest gaan denken als ondernemer. “Als je bij Philips je kwartaalresultaten niet haalde, legde je dat uit.” Hij bedoelt, je kwam er als directeur mee weg en dat maakte je lui. “Als bij Spectris je maandresultaat tegenvalt, kom je direct met een actieplan.” En die gesprekken zijn zodanig scherp, dat je wel zorgt dat je spullen voor elkaar zijn. “De druk is veel groter.” Anderzijds, de overhead is toegenomen, want PANalytical moet zijn eigen broek volledig zelf ophouden. Er is geen reismeneertje in Eindhoven die alles voor je regelt als je op pad gaat, geen centrale afdeling P&O meer die de CAO voor je organiseert, geen juridische afdeling die een conceptcontract heeft opgesteld. “Als ik een contract sluit, bel ik nu zelf een advocaat die ik eerst onze business moet uitleggen.”

Terugverdientijd

Het allerbelangrijkste verschil is misschien wel de discussie over investeringen. In de lopende winst– en verliesrekening (met een positieve cashflow, benadrukt Van Velzen) zit al 8% structureel aan ‘research and development’ verwerkt, maar voor miljoeneninvesteringen moet Van Velzen toestemming vragen aan de Engelsen. “Een terugverdientijd van vijf jaar was bij Philips te verdedigen, bij Spectris is dat praktisch onbespreekbaar. Wat niet betekent dat wij niet knokken om bepaalde projecten toch te mogen doen.” Waar bij Philips voor elke scheet een aparte afdeling bestaat, is er bij Spectris nauwelijks sprake van synergie, ook waar wel mogelijkheden zijn (reizen, verzekeringen, treasury). Van Velzen spreekt zijn collega’s van de andere bedrijven bijvoorbeeld maar enkele keren per jaar, terwijl maximaal eenmaal per jaar alle CEO’s bij elkaar komen.

PANalytical is de grootste producent ter wereld van analytische röntgenmeetapparatuur die de samenstelling en structuur meet van materialen. Zo staat er op Antartica een apparaat dat onderzoekt welke vervuiling er is achtergelaten. “Je stopt een monstertje er in en je krijgt binnen enkele seconden antwoord. We kunnen tot 100% onderzoeken wat de samenstelling van het materiaal is, maar ook tot heel geringe hoeveelheden.
Dan hebben we het over tienden of honderdsten van ‘parts per million’. Bij een grote staalfirma hebben we een geautomatiseerd laboratorium neergezet. Per buizenpost gaat een monster naar het lab en binnen 30 seconden is de uitslag bekend waardoor ze weten of de staalsamenstelling correct is en of er in de slakken nog een bepaalde hoeveelheid terugwinbaar materiaal zit. Dat zijn diensten waarmee onze klanten tonnen per dag kunnen verdienen.”

Spectris (gevestigd in een voorstad van Londen) bestaat uit vijftien bedrijven (die weinig met elkaar te maken hebben) die enigszins vergelijkbare geautomatiseerde diensten en producten leveren aan professionele klanten. In tegenstelling tot investeringsbedrijven heeft Spectris niet het beleid om investeringen na vijf tot zeven jaar weer door te verkopen. “Een bedrijf dat niet rendeert wordt vervreemd. Sommige bedrijven behoren al langer dan vijftien jaar tot Spectris.” Voorlopig is Spectris enthousiast over het vroegere Philips-bedrijf. “Al drie jaar lang doen we maandelijks wat we vooraf beloven.”