‘Landje-pik’ is de groeistrategie van groeibriljantje Wavin

Innovatie in pijpen

Philip Houben van Wavin besteedt jaarlijks 2% van de omzet (van 1,4 miljard) aan innovatie. Het allernieuwste is plafondkoeling, in principe op dezelfde leest geschoeid als vloerverwarming. “Het zijn pijpen in het plafond waar koud water doorheen loopt. En dat is een veel goedkopere manier om in de zomer de temperatuur laag te houden dan airco’s of andere koelsystemen.”
Een ambtenaar! Een ambtenaar van Waterleiding Maatschappij Overijssel stond aan de basis van één van de grootste bedrijven van Overijssel. Ingenieur J.C. Keiler zocht naar mogelijkheden om de corrosie van het toen nog metalen waterleidingnet in Nederland aan te pakken. WAter en VINyl, kortweg Wavin was geboren, met als aandeelhouders de overheid en Shell. Wavin, de provinciale multinational, is 50 jaar nadien een soortnaam geworden: de maggi in kunststof leidingsystemen. Eerder verkocht Shell al het aandelenpakket aan de Britse investeerder CVC, dit jaar maakte CVC 312 miljoen euro (inclusief een achter-gestelde lening) over naar WMO-Beheer (die de aandelen beheert voor de pro-vincie Overijssel en 24 gemeenten). Van een beursgang wil CVC noch Wavin-CEO ongeveer niets meer weten. Hoewel? “Als de beurs weer heel sterk zou stijgen, komt een beursgang weer in beeld.”

Dé watermanager van Nederland Prins Willem Alexander zou het 50-jarig bestaan van Wavin dit jaar opluisteren met zijn aanwezigheid. “Hij had ook toegezegd en toen belde hij in januari dat hij een heel goede reden had dat hij toch niet kon komen. In juni kwam ik er achter dat die heel goede reden was dat hij weer papa werd. Maar anders was hij er zeker geweest. Hij kent ons bedrijf goed,” vertelt Philip Houben, bestuursvoorzitter van Wavin.
Houben kreeg bij zijn aantreden in april 2000 van de buitenwacht te horen dat hij in een gespreid bedje terecht was gekomen. De focus (kunststof leidingsystemen) van Wavin was gedaan, grote problemen in het buitenland opgelost. Maar Houben heeft het bedje (om in die beeldspraak te blijven) uitgebreid tot een slaapkamermeubel. Onder zijn leiding is het aantal landen waar Wavin aanwezig is bijna verdubbeld tot 27. En van het minderwaardigheidscomplex van de multinational achter de IJssel is weinig meer over. “Ik beschouw het als een geuzen-naam. We zijn zeer winstgevend, banken staan voor ons in de rij om te financieren en we zijn er juist trots op dat we niet in Amsterdam, Milaan of Londen zitten, maar in Hardenberg en andere kleine plaatsen in het buitenland waar wij dan vaak meteen de grootste werkgever zijn.” Toen Houben onlangs in Ierland op de luchthaven een taxi nam en zei dat hij naar de fabriek van Wavin wilde, bracht de chauffeur hem zonder naar het adres te vragen. Het succes van het beleid om in alle landen waar Wavin aanwezig is, de grootste te willen zijn.

Plafondkoeling

Hoewel de groei vooral in het oosten zit, bli-jft de West-Europese markt met renovatie en verbouwing niet onbelangrijk. “Die sector wordt steeds belangrijker. Het gros van de verbouwingen betreft de keuken, het toilet of de badkamer en daar zijn veel buizen nodig. Voor ons belangrijk omdat de nieuwbouw in Nederland nog steeds achterblijft. En innovatie, want ook voor transport van heet water (zoals voor vloerverwarming) heeft Wavin buizen ontwikkeld. Wavin, het bedrijf van de pijpen en pijpjes, stopt jaarlijks 2% van de omzet (zo’n dertig miljoen euro) in de R&D-afdeling (gevestigd in Dedemsvaart), Zo is bijvoorbeeld een nieuw kliksysteem ontwikkeld voor de bui-zen. Maar de loodgieters, nogal conservatief en wellicht angstig dat hun markt in gevaar komt, weigeren het vooralsnog te gebruiken op grote schaal. Wavin heeft voor technologische hoogstaande bedrijven als Twentsche Kabel speciale minibuizen ontwikkeld waar later de kabels doorheen geblazen worden.

‘We zijn zeer winstgevend, banken staan voor ons in de rij om te financieren en we zijn er juist trots op dat we niet in Amsterdam, Milaan of Londen zitten, maar in Hardenberg’

Het allernieuwste is plafondkoeling, in prin-cipe op dezelfde leest geschoeid als vloerver-warming, vanuit de gedachte dat warmte stijgt en koude daalt. “Het zijn pijpen in het plafond waar koud water doorheen loopt. En dat is een veel goedkopere manier om in de zomer de temperatuur laag te houden dan airco’s of andere koelsystemen. Wij hebben het ontwikkeld en in de toekomst verwachten wij er veel van.” Op dit moment wordt het systeem in de kantoren van Wavin gemonteerd.

Lucht verplaatsen

“ Waar in de afgelopen jaren het ene na het andere productiebedrijf Nederland verliet om zich ergens in Oost-Europa of Azië te vesti-gen, daar moet Wavin bijkans op de plek van gebruik produceren, anders wordt het een dure manier van lucht verplaatsen. “Dat klopt en de ontwikkelingsafdeling zal ook wel in Nederland blijven. We hebben meer dan 30 fabrieken en die kunnen inderdaad niet al te ver uit elkaar staan. Toch een punt van waarschuwing: Wavin telt 700 medewerkers in Overijssel. En daar blijft het bij, de groei en investeringen zullen vooral elders plaatsvinden. Dat komt ook omdat in Oost-Europa meer groei zit, maar het heeft ook te maken met de arbeidskosten daar en het aan-tal uren dat je van medewerkers krijgt.”

WMO-beheer

Het is bijna niet voor te stellen dat dit bedrijf in handen van de overheid heeft kunnen uitgroei-en tot een multinational. Tot voor een paar jaar geleden zag de overheid het als haar taak de nutsbedrijven (gas, water, licht) aan te sturen, maar de productie van kunststof leidingen is wel een ver afgeleide taak. Het zal er wel mee te maken hebben dat het dividend goed was en ook werd gebruikt (via investeringsbedrijf Wadinco) om de werkgelegenheid op te poetsen. Maar Wadinco ziet haar taak tegenwoordig ook erg commercieel en zakelijk en de landelijke overheid wil vrijwel alles aan de markt overlaten. Het lag in de lijn der verwachting dat WMO-beheer dat 45,75% van de aandelen namens de provincie en de gemeenten beheerde, wel een keer zou verkopen. Wavin groeit, neemt bedrijven over en heeft daar eigen geld maar ook vreemd vermogen voor nodig. Dat moest tot nu toe vooral van de banken komen, omdat WMO-beheer zelf niet kon en wilde bijstorten, maar haar aandeel liever niet zag verwateren. Een aandelenemissie was dus lastig.

Burgemeesters

Voor 312 miljoen euro is WMO-beheer uit-gekocht (inclusief een achtergestelde lening) door CVC. Op veel gemeentehuizen ging de vlag uit en werd het schip met geld met gejuich ontvangen. Het is beslist een net bedrag, maar de rekenmeesters brommen dat Wavin wel iets meer waard is dan 600 miljoen euro. CVC heeft nu 80%, Apinvest 10% en het aandeel van het management is toegenomen van 8,5 naar 10%.
Bij energieleverancier Essent wekken commissarissen als Van Leersum en Hendrikx op zijn minst de schijn dat ze vooral oog hebben voor de broodjes en het prestige. Ook Wavin had tot voor kort drie burgemeesters als commissaris. Houben weigert zich denigrerend over deze toezichthou-ders uit te laten. “Het zijn ook mijn klanten. Ik moest heel goed uitleggen aan hen waar we mee bezig zijn, in dat kader is het wel anders dan een paar door de wol geverfde bankiers. Maar dat dwong mijzelf ook om goed na te denken.”

Gouden deal

Het plan was zes jaar geleden (toen Shell haar deel aan CVC verkocht) om Wavin klaar te sto-men voor de beurs. Daar zou de winst van CVC in schuilen. En daarvoor werd vijf jaar geleden Houben ook aangetrokken. Het loopt dus anders, maar hoe ziet de toekomst er uit? “De lusten van een beursgang wegen niet op tegen de lasten. Wellicht dat als de beurs de komende jaren weer sterk aantrekt dat we er anders over gaan denken. CVC heeft zich uitgesproken voor nog een rondje van vijf, zes jaar. En dat is inderdaad heel opmerkelijk. Maar CVC heeft veel geloof in het bedrijf, in het management en in de toekomst van deze industrie.”
Ook het management heeft een gouden deal gedaan. Licht geïrriteerd: “Het management heeft besloten om niet te cashen, maar in het bedrijf te blijven en zelfs meer aandelen te kopen. Het gaat om circa negentig mensen die vijf jaar geleden hun vrouw aan de keukentafel moesten overtuigen om geld in Wavin te stoppen. Achteraf is iets gemakkelijk een gouden deal te noemen.”

‘Ik moest aan die burgemeester heel goed uitleggen waar we mee bezig zijn, dat is anders dan een paar door de wol geverfde bankiers; maar dat dwong mijzelf ook om goed na te denken’

Houben zal zijn pensioen waarschijnlijk wel bij Wavin halen hoewel hij bij aantreden niet de indruk wekte aan zijn laatste kunstje te zijn begonnen. “Iedere directeur moet zich na vijf, zes jaar afvragen: willen de aandeelhouders en de werknemers mij nog? Ik ben wat dat betreft helemaal voor de Code Tabaksblatt die advi-seert dat een directeur na vier jaar ontslag moet nemen en dan mag je hopen dat ze je terug vragen.”

De Wavin Groep met het hoofdkantoor in Zwolle is de grootste leverancier in Europa van kunststof leidingsystemen voor water, binnen- en buiten-riolering, gas, elektro- en industriële toepassingen. Het bedrijf heeft een omzet van 1,4 miljard euro en een winst van circa 50 miljoen euro. Bij Wavin werken wereldwijd (in 27 landen) 6500 mensen van wie 700 in Nederland (Hardenberg). In elk land waar Wavin opereert, heeft het als doel de nummer 1 te worden. Vanuit dat uitgangspunt nam Wavin eerder dit jaar het Engelse Hepworth Building Products over. “We zijn geen bedrijf dat gekke sprongen in Verweggistan doet. Ons principe is eigenlijk het bekende ‘landje-pik’. Er zijn een Europa nog een paar landen waar we niet de grootste zijn zoals Turkije en Griekenland.”

Wavin werkt samen met de waterindustrie in Nederland, die recentelijk door minister Brinkhorst (EZ) is uitverkoren als één van de kerngroepen voor innovatie. Volgens het onderzoeksbureau EIM zijn de fabrikanten van chemie-, kunststof- en rubberproducten het meest innovatief. EIM heeft 58 sectoren op innovatie onderzocht (markt- en straathandel, veeteelt en de grond-, weg- en waterbouw staan onderaan de lijst) en concludeert dat de turbulente omgeving van kunststofbedrijven hen dwingt tot innovatie: ‘Producten, vaak halffabrikaten, zijn snel verouderd en concurrentie uit lagelonenlanden leidt tot prijsdruk’, aldus het EIM.

Dagelijks sterven veel mensen omdat ze gebrek hebben aan schoon drinkwater. Voor de Verenigde Naties is de toevoer van water één van de hoofd-prioriteiten voor de komende jaren. Saillant detail is dat Philip Houben in vroeger jaren bij de VN heeft gewerkt. Wavin heeft niet toevallig de helft van het feestbudget dit jaar (een kwart miljoen euro) opzij gelegd om samen met Unicef veertig scholen in Mali aan te sluiten op de watervoorziening. Het is voor Wavin een kwestie van maatschappelijk verantwoord ondernemen, bovendien zijn het projecten die die landen waarschijnlijk toch niet kunnen betalen, dus je bederft je eigen markt niet. En Houben, gepokt en gemazeld bij de VN is niet voornemens zijn buizen gratis en voor niets weg te geven. “Het slechtste wat je kunt doen is iets weggeven. En we zijn zo tevreden over dit project dat we in de toekomst op een structurele wijze willen samenwerken met Unicef. Maar wel op commerciële basis, er moet in de vorm van geld of arbeid mee geïnvesteerd worden door de mensen ter plaatse.”

Het gaat Wavin voor de wind. Een gouden deal voor het participerende management. “Het gaat om circa negentig mensen die vijf jaar geleden hun vrouw aan de keukentafel moesten overtuigen om geld in Wavin te stoppen. Achteraf is iets gemakkelijk een gouden deal te noemen.”