Metalektro heeft arbeidsmarkt dankzij vakbond goed in de klauw

De sociale metaal

Toon Verdijsseldonk (links) en Bert ten Cate, de drijvende kracht achter Metalektro. “Thole is nu failliet, er is geen geld voor een sociaal plan, maar we laten die mensen niet in de kou staan.”

Metalektro Oost heeft zich in de afgelopen 12,5 jaar in de metaalsector ‘stiekem’ als de belangrijkste arbeidsvoorzieningsorganisatie en outplacementbureau van het oosten des lands ontwikkeld. Andere bedrijfstakken lonken naar Metalektro. En er zijn plannen om een vestiging in het noorden op te zetten. “Hoe breder de mensen inzetbaar zijn, hoe groter de kans dat ze aan het werk blijven, daar hameren we op.”

Het begon in 1992 met een personeelsbemiddelingsbureau in een achterafkamertje bij Signaal (nu Thales). Het bedrijf verkeerde in de tweede reorganisatie waarbij de werkgelegenheid van 5.000 mensen moest afnemen tot zo’n 3.000. De mensen die daar moesten afvloeien behoorden grotendeels tot de generatie die dacht voor altijd bij Signaal te werken. Ze moesten leren vacatures zoeken, sollicitatiebrieven schrijven en ze kregen bij- en omscholing. “Dat was de tijd dat we beseften dat de zogenaamde employability van de mensen moest toenemen. Iedereen heeft tenslotte ook een eigen verantwoordelijkheid. Er waren mensen bij die met elk formulier, van het ziekenfonds of de school van hun kinderen naar de personeelsfunctionaris van Signaal stapten.” De oprichting was volledig te danken aan FNV-bestuurder Toon Verdijsseldonk die weinig vertrouwen had in de arbeidsvoorziening. Samen met de toenmalige topman Soetens van Signaal zocht hij naar andere wegen om de mensen van werk naar werk te bemiddelen. Het werd een groot succes.

Wärtsilä

Twee jaar later (in 1994) ging Stork Ketels op de schop. “We hadden een goed functionerende organisatie die zo weer ingezet kon worden.” Alleen is toen de stichting omgedoopt tot Personeelsbemiddelingsbureau & Mobiliteit, P&M, ook om de banden met Thales losser te maken. In 1998 is Metalektro Oost officieel opgericht. Via de CAO werden gelden geïnd voor arbeidsmarkt- en scholingsprojecten. Het paste precies in het straatje van Verdijsseldonk: die nieuwe stichting kreeg 1,2 miljoen gulden. In 2001 werd aan de overzijde van Thales een nieuw onderkomen betrokken. Bij Metalektro werken inmiddels 27 mensen, het leeuwendeel in Hengelo, de rest in Zevenaar en Zwolle waar in de afgelopen jaren nevenvestigingen zijn geopend tijdens reorganisaties van de Doesburgse gieterijen en Wärtsilä en Union in de kop van Overijssel. “Gemeentes ontvangen ons met open armen en vragen ‘wat kunnen we doen om te helpen’. Op die manier zijn die nevenvestigingen ontstaan.” Metalektro gaat overigens pas aan de slag als er een sociaal plan ligt, eerder niet. “Soms wel eens bij individuele gevallen, maar we gaan niet achter de rug van de vakbond mensen herplaatsen.”

Brasschaat

Van die 27 werknemers zijn natuurlijk accountmanagers, scholingsmensen, maar ook twee zogeheten job-hunters. “Mensen die de hele dag in kranten, op internet snuffelen en via gesprekken met bedrijven op zoek zijn naar vacatures.” Een succesvolle manier, want in de afgelopen 12,5 jaar zijn via Metalektro Oost naar schatting 12.000 mensen aan ander werk geholpen via tientallen bedrijven. “We hebben 60 tot 70 procent van de mensen aan ander werk geholpen. Dat percentage is veel hoger dan bij andere bemiddelingsbureaus.” Metalektro moet zichzelf bedruipen, de 1,2 miljoen gulden mocht alleen gebruikt worden voor huisvesting. De stichting heeft natuurlijk de beste prman die ze zich kan bedenken: Toon Verdijsseldonk die regelmatig aan tafel zit bij bedrijven om te praten over reorganisaties. ‘Goed, maar via Metalektro’. “Zo werkt het niet. Ik attendeer ze er wel op dat Metalektro heel goede resultaten heeft geboekt. Als de werkgever liever met een ander outplacementbureau aan de slag wil, lig ik niet dwars, als de mensen maar aan een andere baan geholpen worden.” Directeur Ten Cate: “En we rekenen marktconforme prijzen.” Zo heeft Joep van den Nieuwenhuijzen uit eigen zak 7,5 ton betaald aan Metalektro om de herplaatsing van de mensen van QtecQ te bekostigen. “Dat geld kwam uit het kasteeltje uit Brasschaat.”

250 op loonlijst

Het succes van Metalektro is in andere delen van het land opgevallen en bij andere bedrijfstakken. “Via IKT hebben de behangfabrieken uit Haaksbergen en Enschede bij ons aangeklopt. Ach, het klinkt stom, maar het kunstje kunnen we natuurlijk wel, maar we acquireren niet actief in ziekenhuizen en woningbouwverenigingen waar heel veel gereorganiseerd wordt. Maar als ze naar ons toe komen, wijzen we hen niet de deur. We merken wel dat steeds meer werknemers bij hun bedrijf vragen om ons in te schakelen.” Waarbij niet vergeten mag worden dat één van de redenen waarom Metalektro en zijn rechtsvoorgangers is opgericht, is om de metaalmensen in de metaalsector te houden, juist in tijden van neergaande economie. “Anders ben je later als sector weer heel druk om mensen binnen boord te halen.” Daarom staan er ook gemiddeld zo’n 250 mensen uit de sector op de loonlijst van Metalektro. “We zijn geen uitzendbureau, maar soms willen werkgevers een paar maanden aankijken hoe een werknemer zich ontwikkelt. En wij zitten er dan ook met de neus bovenop als er iets fout gaat. Op deze manier behoudt de werknemer al zijn sociale en pensioenrechten en loopt de ondernemer geen risico.” En ook ouderen die anders hun VUT (in de metaal heet dat SUM) zouden mislopen worden op deze manier geholpen (je komt namelijk alleen in de VUT vanuit een werksituatie, niet als je een uitkering hebt).

Opleiding

De omzet van Metalektro bedroeg in 2003 4,7 miljoen euro. Daarvan houdt de stichting jaarlijks een paar ton over dat aan het eigen vermogen wordt toegevoegd. Hoeveel dat precies is, willen ze niet zeggen (het is een paar miljoen), om ‘foute’ ondernemers niet te stimuleren. “Kijk, het bedrijf Thole is nu failliet, er is geen geld voor een sociaal plan, maar we laten die mensen niet in de kou staan. We bieden ze opvang aan, helpen ze een maand of vier, vijf bij het zoeken naar een andere baan, zodat het gros op weg geholpen kan worden. Maar dat zijn feitelijk pure verliesposten.” En verder wil Metalektro. In eerste instantie voor de metaalsector. “Wij bieden veel om- en bijscholing. We zijn in 1992 ontzettend geschrokken van de hoeveelheid mensen die aan de hand van pa bij een bedrijf komen werken en daar denken tot hun pensioen te kunnen blijven. Ik hamer altijd op een brede inzetbaarheid, dat is de beste manier om te overleven. Continue bijscholen. Flexibel zijn. Je eigen verantwoordelijkheid nemen. Daarvoor bieden we programma’s aan. We werken al redelijk nauw samen met de SMEOT, met de STODT en de ROC’s zou het veel beter moeten. Ook in hun belang.”

Jeugdwerkplan

Onlangs kwam Verdijsseldonk weer met een nieuw plan: het jeugdwerkplan Twente. Onder de vlag van de Metalektro krijgen dertig jonge werklozen de kans zich te ontwikkelen in een baan in de metaalsector. De werkgevers betalen. En bieden de vacatures. Op verzoek van zijn collega’s organiseert Verdijsseldonk jaarlijks een symposium waar over de achtergronden en het succes van Metalektro wordt gesproken. De gemeente Groningen heeft de stichting benaderd om daar ook het noordelijke zusje op te richten.

Directeur Bert ten Cate: “Joep van den Nieuwenhuijzen heeft uit eigen zak 7,5 ton aan Metalektro betaald om de herplaatsing van de mensen van QtecQ te bekostigen.” FNV-bestuurder Toon Verdijsseldonk: “We hebben 60 to 70 procent van de mensen aan ander werk geholpen. Dat percentage is veel hoger dan bij andere bemiddelingsbureaus.”