‘Mediator is dom, lui en dakloos’

Uitpraten!

Een mediator is geen scheidsrechter, een mediator haalt
partijen met een conflict uit de boksring en zet ze aan tafel.
De provincie Overijssel werkt sinds drie jaar (als eerste provincie in Nederland) met mediation als oplossing bij bezwaarschriftenen klachtenprocedures, maar ook bij interne (arbeids)conflicten. De provincie noemt het inschakelen van onafhankelijke, tussenpersonen bij monde van gedeputeerde Job Klaassen “een groot succes”. Zij slagen er in meer dan de helft van de gevallen in om een conflict te beslechten. En ook burgers en bedrijven zijn volgens een klanttevredenheidonderzoek van de provincie tevreden.
“Nederland is vergeven van regels en procedures. Mensen gaan in beroep, ondersteund met advocaten tegen besluiten van de overheid. Aan het einde van de procedure blijkt het vaak een misverstand te zijn. Dat we elkaar niet goed begrepen hebben, en dat een gesprek had kunnen leiden tot een oplossing,” aldus Klaassen. Een belangrijk voordeel dat bij mediation geboekt wordt is het tijdsvoordeel. Een normale bezwaarschriftenprocedure, inclusief een gang naar de rechter, duurt al snel twee jaar. Sinds mediation zijn intrede heeft gedaan is de gemiddelde lengte van het behandelen van een bezwaarschrift gehalveerd. De doorlooptijd van een mediation bedraagt gemiddeld tien weken. Ook draagt mediation bij aan een vermindering van het aantal juridische procedures en wordt het imago van de provincie verbeterd.

Angel uit conflict

Een niet onbelangrijk neveneffect is dat mediation ambtenaren en bestuurders aanzet zich klantvriendelijker op te stellen. Zij worden zich meer bewust van mogelijke conflictueuze zaken en ondernemen eerder actie. “Provincieambtenaren moeten al in de planvorming burgers er bij betrekken, niet wachten tot een procedure. Anders dan in een normale bezwaarschriftenprocedure is er bij mediation veel aandacht voor de emoties die een rol spelen.” Met deze aanpak wordt volgens Klaassen de angel uit het conflict getrokken. In bijna vijftig procent van de ingediende bezwaarschriften is in overleg een oplossing gevonden. Oud-vakbondsbestuurder Co van den Berg is een mediator die vooral in het bedrijfsleven optreedt. “Ik heb al meegemaakt dat een directeur niet meer met zijn adjunct-directeur praat, of dat er een conflict is tussen Raad van Commissarissen en directie, of tussen ondernemingsraad en directie. Ik ben geen scheidsrechter. Ik zet partijen aan tafel en laat ze praten, niet over het verleden, maar over een oplossing. En dat is ook het grote verschil met een rechtsgang waar de rechter een uitspraak doet. Dat doe ik niet, de partijen zoeken zelf een oplossing.”

‘Als mensen bereid zijn aan tafel te praten, is het conflict al grotendeels opgelost’

Ruzie over uitrit

Als mediation niet slaagt, wordt de normale bezwaarschriftenprocedure opgepakt, met eventueel een gang naar de rechter. “Het is volstrekt vrijwillig, ik ga zelf ook niet onderhandelen. Als mensen bereid zijn aan tafel te praten, is het conflict al grotendeels opgelost,” aldus Van den Berg. Bij de provincie Overijssel zijn tot nu toe 27 mediation-bemiddelingen geweest (waarvan driekwart succesvol) over uiteenlopende zaken als de aanleg van een uitrit, subsidieverlening voor culturele instellingen en klachten over ambtenaren. “Bij binnenkomst van een bezwaarschrift wordt door de provincie direct telefonisch contact opgenomen met de bezwaarmaker. Onduidelijkheden of problemen die veroorzaakt zijn door een slechte communicatie kunnen zo snel worden opgehelderd. De ervaring leert dat van de ongeveer zestig bezwaarschriften die jaarlijks binnenkomen een derde in dit stadium wordt ingetrokken.” De mediator moet onafhankelijk zijn, maar wie betaalt, bepaalt? Klaassen: “Als wij een mediator in stelling brengen, betalen wij, maar dat is altijd goedkoper dan advocaten.” Van den Berg omschrijft zich als dom, lui en dakloos. “Daar bedoel ik mee dat ik volstrekt onafhankelijk ben, me inhoudelijk niet met het conflict bemoei en het werk door de partijen laat doen.”