Banken en gefailleerde bedrijven spelen steeds vaker onder één hoedje

Het kasrondje, een dubieus fenomeen duikt weer op

De economie loopt terug, het aantal faillissementen stijgt en meteen duikt het fenomeen weer op: het kasrondje! Waarbij bedrijven bewust een BV over de kop laten gaan daarbij geholpen door de banken. De fiscus, de bedrijfsvereniging en de handelscrediteuren blijven achter met lege handen. Soms kan een curator wat doen, zoals Jan van der Hel bij Morskate in Hengelo omdat er toevallig andere geïnteresseerden waren, vaak kan hij alleen maar machteloos toekijken.

De bank wil niets te kort komen en zoveel mogelijk zekerheden als het kredieten verstrekt aan bedrijven. Stel een holding met twee BV’s, BV1 en BV2. Dat krijgt van de bank een krediet van drie miljoen euro. Een zogenaamd paraplukrediet voor alle drie de bedrijven. Ze zijn dan alledrie drie hoofdelijk aansprakelijk voor de volle drie miljoen euro. In de holding zit veelal het onroerend goed van het bedrijf, in BV1 zit het machinepark dat een waarde heeft van in dit voorbeeld 1 miljoen euro. Alles is verpand aan de bank, het zogeheten pandrecht.

Rechter

Met deze constructie is niets mis totdat BV1 door omstandigheden (economie loopt terug, mismanagement) in problemen komt. Het bedrijf vraagt zelf na verloop van tijd faillissement aan de bij rechtbank. En tja, zo’n rechter, pfff, wat moet hij met de zaak? Er is haast bij, hij hoort het ongetwijfeld emotionele relaas aan van de ondernemer in kwestie, waarom zou de rechter die man niet geloven en hij besluit het faillissement uit te spreken. Er wordt vervolgens een curator aangesteld. Die inventariseert de zaak en kan vaak weinig uitrichten, zeker als de zaak door de bank en het gefailleerde bedrijf goed is voorbereid, zoals bij Morskate in Hengelo.

Cirkel is rond

Er was al ruim van te voren een nieuwe BV opgericht, BV3 om de inboedel en werkzaamheden van BV1 over te nemen. Zonder de schulden natuurlijk. En zonder een deel van het personeel dat zonder sociale afspraken op straat wordt geflikkerd BV3 vraagt keurig bij de bank (we gaan even door in dit voorbeeld) een miljoen euro krediet aan om het machinepark van BV1 via de curator over te nemen. Maar als de koop doorgaat, krijgt de curator dat miljoen euro helemaal nooit natuurlijk, want diezelfde bank ‘verrekent’ dat direct met het krediet. En dat mag, gelet op de verpanding. Het kasrondje is klaar! Bedrijf heeft/houdt twee BV’s: BV2 en BV3 (in plaats van BV1) met hetzelfde krediet van drie miljoen euro en de bank heeft ook nog steeds drie miljoen euro tegoed van het bedrijf.

Fiscus

Er klopt iets niet, zullen kenners zeggen, de fiscus en de bedrijfsvereniging zijn preferente schuldeisers. De fiscus kan bodembeslag leggen, alles wat op de bodem in de fabriek staat, kan de fiscus claimen. Inderdaad, maar daar hebben de ondernemers en banken het volgende op gevonden. Een dag voordat het faillissement wordt aangevraagd wordt er door de heren een verhuurconstructie opgesteld, een officiële huurovereenkomst. Er komt letterlijk een ander slot op de deur, andere ingangen worden dichtgetimmerd. En om het af te maken komen er grote plakkaten op de muren te hangen zodat iedereen (vooral de curator) maar goed ziet dat het pand is verhuurd. Vanaf dat moment is het niet meer de bodem van de belastingplichtige zodat de fiscus buitenspel staat. Het stille pandrecht wordt juridisch vuistpand. Bijkomend voordeel voor de heren is dat de grip van de curator op het machinepark wordt verkleind.

Vakbonden

Als BV3 het enige bedrijf is dat de failliete inboedel van BV1 wil overnemen, kan de curator weinig anders doen dan meewerken. Als de curator weigert, stappen de bank en BV3 naar de rechter. En wat moet zo’n rechter beslissen als er geen andere overnamekandidaten zijn. Die wel of niet afgeschrikt zijn door dreigende taal van de bank en/of de directeuren aan hun adres…. En executeren levert uiteindelijk in de meeste gevallen nog minder op. Deze manier van werken is in de afgelopen maanden weer veelvuldig toegepast, ook bij bedrijven in Twente. Er is op het eerste gezicht weinig aan te doen, of de wet zou op dat punt veranderd moeten worden. Maar de maatschappelijke onrust neemt toe. Vakbonden zien ook wat er gebeurt en accepteren het niet langer dat hun leden slim buitenspel worden gezet. De vakbondsbestuurder heeft zich over Morskate officieel bij de rechter-commissaris beklaagd. En handelscrediteuren verbijten zich. Niets illegaals, maar zij krijgen de ellende over zich heen gestort die hun klant veroorzaakt heeft en die zelf vervolgens buitenspel blijft. En wat doe je, houd je dat bedrijf als klant waar de directeur zich korte tijd later weer met een lach bij jou meldt, of gooi je hem in deze economisch barre tijden de deur uit?

Eigenbelang eerst

In het geval van Morskate in Hengelo had Van der Hel wel een paar andere mogelijkheden. De voormalige adjunct-directeur Bruggink gesteund door het Olenzaalse bedrijf Rosscor had interesse in een doorstart. Hij bood financieel weliswaar minder dan Morskate maar hij wilde via een overgangstermijn alle werknemers (op één na) weer in dienst nemen. En daarvoor is een man als Van der Hel (een sociale curator) zeer gecharmeerd. En in dit geval hadden de ABN AMRO en Morskate geen schijn van kans want in zijn eerste verslag bij de rechter-commissaris was Van der Hel meedogenloos geweest over de managementkwaliteiten van de broers Morskate. Overigens zal het de banken blijkbaar een rotzorg zijn hoe en waarom een bedrijf failliet gaat. Het is in dit geval anders toch onverklaarbaar dat de ABN AMRO het kasrondje weer automatisch van stal haalde. Ja, om de eigenbelangen veilig te stellen.

Rosscor

De zaak van Morskate maakt het allemaal nog extra pijnlijk. De vier broertjes hebben er een puinhoop van gemaakt. En zijn nog wel eigenaar (via een andere BV) van de hal waar het nieuwe bedrijf Morskate Machinery Hengelo de zaak doorzet. Onder leiding van de vroegere adjunct-directeur Bruggink. Maar de echte baas is daar Rosscor-directeur Geesink. Tijdens een interview met Bruggink zat Geesink nadrukkelijk te seinen wat Bruggink allemaal moest zeggen. En Bruggink is vijftien jaar adjunctdirecteur geweest, is die ook niet een klein beetje verantwoordelijk geweest voor de puinhoop? En heeft hij die verantwoordelijkheid niet gepakt door alle mensen weer een nieuwe baan in ‘zijn’ bedrijf aan te bieden? Van dat soort vragen houdt Geesink niet dus de interviewer kon door de regen en de blubber weer naar zijn auto. Maar goed, altijd nog liever Geesink dan legale dieven als die gebroeders Morskate.