De omwenteling van KPN is voor ons lichtend voorbeeld

Essent wil naar de beurs

Kees Wiechers, de man die Essent leidt van een door de overheid gedomineerd bedrijf tot een marktgerichte onderneming. Als het aan Wiechers ligt is het eindstation de beurs.

Energieboer Essent noemt zich keurig in eigen uitingen een multi utility-groep. Essent is opgebouwd uit tientallen energiebedrijven. De laatste fusie was tussen Edon (in het noorden en oosten van het land) en de Pnem/Mega in het zuiden. Saillant detail is dat één van de redenen was dat beide bedrijven ook graag werken in de sectoren kabel-telecom en milieu. Daardoor vielen andere bedrijven (NUON) af. Maar de kakelverse topman Kees Wiechers van Essent laat blijken niet voor eeuwig aan kabeldochter bedrijven Castel en Pallet vast te houden. Wiechers moet van zijn bedrijf in no-time een marktgerichte organisatie maken. Hij wil het liefst volgend jaar naar de beurs, spiegelt zich graag aan de KPN en krijgt van grotere buitenlandse broertjes geen minderwaardigheid complex. De invoering van de naam Essent mocht een paar centen kosten. “Ik vind Essent een mooie naam, ik word niet opgewonden van namen als Edon Pnem Mega.”

Edon-bestuursvoorzitter Witvliet (nu tweede man) stond bekend om zijn duidelijkheid, hij was recht voor zijn raap. Blijkbaar is de saaie energiesector dat alleen ogenschijnlijk, want Kees Wiechers is ook gewoon een leuke vent. Hij haat het als mensen in zijn omgeving hem naar de mond praten. Hij betreurt het dat hij minstens 70 uur per week werkt, veelal vergadert. “En nadenken ook hoor,” grijnst hij. Door alle fusies en overnames staat hij inmiddels heel ver weg van de werkvloer, beseft Wiechers. “Ik begrijp wel dat de mensen tureluurs worden van alle fusies, het is ook nauwelijks bij te benen. Ik weet wél dat de mensen van Essent begrijpen dat het fuseren en over nemen is of ten onder gaan. Ja, zo hard ligt het.” Essent heeft een jaaromzet van bijna 8,5 miljard gulden. Vorig jaar was het bedrijfsresultaat 660 miljoen. Er werken meer dan 10.000 mensen die er voor zorgen dat in Nederland 2,3 miljoen mensen elektriciteit krijgen, 1,7 miljoen huishoudens krijgen gas van Essent en via dochter Castel of Pallet kijken miljoenen Nederlanders televisie. De vierhoofdige Raad van Bestuur verdient 3,4 miljoen gulden en ook daardoor lijkt Essent langzaam maar zeker een echt bedrijf te worden. Het rendement bedroeg 8,2 %. Dat houdt anno 2000 niet over. “Dat klopt, daar attendeerde ook de Raad van Commissarissen ons op.”

KPN

“Wij zijn een echt bedrijf. De eerste 600 grote bedrijven zijn inmiddels vrij om hun eigen energieleverancier te kiezen. Dan praten we wel over 40% van de omzet. Volgend jaar volgen 60.000 bedrijven en in 2004 is iedereen vrij om te kiezen. Die liberalisering werpt de schaduw ver vooruit. Want we moeten nu onze bestaande klanten proberen vast te houden en nieuwe te krijgen. We moeten veel marktgerichter gaan denken, en dat lukt door een bedrijfsorganisatiestructuur te kiezen van veel kleine zelfstandige eenheden. Mensen moeten het gevoel krijgen een eigen winkel te beheren.” “Ik heb veel respect voor de KPN, die is tien keer zo groot als wij zijn. De KPN heeft aangetoond dat het mogelijk is om een door de overheid gedomineerd bedrijf in korte tijd om te vormen tot een private onderneming. Ja, als je het zo vraagt: dat is een lichtend voorbeeld gelet op de grootte van het bedrijf. Er is nog een hoop kritiek, dat weet ik, maar ik vind dat KPN een bewonderenswaardige prestatie heeft geleverd. Wij zijn op dezelfde manier bezig, wij liggen voor op de concurrentie.” Vet Essent is een moddervet bedrijf geworden dankzij het monopolistische verleden. En hoewel Wiechers zich nu druk maakt over bijvoorbeeld de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMA) die een paar kanttekeningen plaatste bij de fusie tussen de Edon en Pnem/Mega, is het aan diezelfde overheid te danken dat Essent nu is wat het is: een fraai bedrijf (met het hoofdkantoor in Arnhem) met een eigen vermogen van 4,7 miljard gulden. “Dat bedrag is vooral te danken aan de aandeelhouders in het zuiden, die lieten ons dat opbouwen. Dankzij de verkoop van de Epon (productiebedrijf van elektriciteit, tot voor kort in handen van onder meer de Edon) wordt dat nu een beetje gelijkgetrokken. Dat leverde om precies te zijn 1,750 miljard gulden op. We zitten nu financieel op het niveau dat we willen. We hebben het vet op de botten dat in de komende jaren hard nodig zal zijn.”

Minderwaardigheidscomplex

Groeien is dus nodig om te overleven. Dat is in feite de strekking van het verhaal van Wiechers. “Als groot bedrijf kun je scherp inkopen. En als je scherp inkoopt, kan je voor een concurrerende prijs verkopen.” Essent koopt 70 % van haar energie van productiebedrijf EPZ, dat in handen is van Essent. “Ja, maar voor de EPZ kopen wij gas en kolen in. Dat is 55 % van de kosten. Dat kan een slok op een borrel schelen. De sterke inkoop weegt op tegen de nadelen van schaalvergroting. Maar hoever we moeten doorgroeien, ja, dat is een interessante vraag waarop we intern ook nog naar een antwoord zoeken. Daar zijn we nog niet helemaal uit.” De groei zal in het buitenland gezocht moeten worden, want in Nederland staat de NMA dat niet verder toe. En de bedrijven in met name Frankrijk en Duitsland zijn tien keer groter. Inmiddels is Essent wel op overnamepad in Duitsland, maar de kans overgenomen te worden is toch betrekkelijk groot. “De bedrijven in Duitsland en Frankrijk waar u op doelt, zijn tien keer zo groot als wij. Maar ik vraag u: zijn die bedrijven zo groot omdat ze in een beschermde omgeving opgroeiden of zijn ze zo goed.” Een retorische vraag. Wiechers lacht: “Wij zien geen voordelen in een overname door één van die bedrijven ook al omdat wij niet erg onder de indruk zijn van wat zij doen. Ik krijg geen minderheidscomplex van die bedrijven. Wij zijn trots op ons bedrijf en dat vertaalt zich in het feit dat wij graag het roer in eigen hand houden.”

Beursgang

Met de liberalisering van de markt (meer aanbieders, dus de consument hoeft niet langer beschermd te worden), kan de overheid terugtreden als aandeelhouder. Vindt ze zelf. Bovendien krijgen de provincies (70 % van de aandelen) en een aantal gemeenten (30 %) een bak geld bij verkoop. Gedeputeerden en wethouders rekenen zich al rijk. En Wiechers heeft al bij de fusie van Essent gezegd dat hij verwacht binnen een paar jaar andere aandeelhouders te hebben. Dan blijft in feite alleen een beursgang over. “Ik wil graag naar de beurs, ja. Desnoods eerst via een participatiemaatschappij. Wij hebben afgesproken dat wij met voorstellen over privatisering zouden komen. Die voorstellen zijn nu klaar, die worden in het najaar gepresenteerd. Ik wil voor mijn afscheid de toekomst van Essent geregeld hebben.” Wiechers gaat nog wel eens terugdenken aan die sullige politici als aandeelhouders wie bijkans alles op de mouw gespeld kan worden. Want dan zou nu bijvoorbeeld een enorme druk op hem uitgeoefend worden om de kabelbedrijven (en vooral de aansluitingen) te verkopen. Die zijn goud waard geworden.

UPC

De concurrent UPC betaalt een godsvermogen per kabelaansluiting, UPC bezit inmiddels 38 % van de markt tegen 25 % van Castel en Pallet (bij de fusie van Essent nog marktleider). In het Financieel Dagblad liet Wiechers nog weten de kabelbedrijven te willen verkopen. Daar komt hij op terug. En toch weer niet. “Ik heb dat niet zo bedoeld en al helemaal niet zo gezegd. Ik wil voorlopig niet verkopen. Het baart mij zorgen als ik zie wat UPC betaalt voor een aansluiting. Aan de ene kant wil ik het totale telecompakket per kabel aanbieden aan de klant. We willen een interessant bedrijf blijven. Op dit moment doen wij dat autonoom. Ik weet niet wanneer wij aanhaken bij de schaalvergroting.” Dus toch verkopen op termijn? “Wij vinden het verkoopmoment nog niet aangebroken. Wij letten goed op dat, als het moment daar is om te verkopen, we dat ook benutten. Intussen investeren wij veel in kabels en ‘content’. Dat drukt het resultaat en dat baart mij zorgen, dat zeg ik eerlijk.” En dan als grapje: “Vroeger probeerden wij de verliezen te versluieren, vandaag de dag tel je niet mee als je geen dik verlies hebt. Wij zetten het nu nadrukkelijk in het jaarverslag.” Wiechers legt vervolgens uit dat hij zelf ook internet. Via @home, via de kabel. “Zeker vijf keer zo snel als via de telefoon. Ik heb mijn boot verkocht via internet.”