Duitse oud-Saxion-studenten zijn uniek in onderwijsmarketing

‘Ik voel me vaak meer Nederlands’

De mannen achter border concepts:
vlnr. Sjaik Dorai, Karel Otte en Michael Lülf

De twee Duitse jongens Karel Otte en Michael Lülf gingen in 1999 bij Saxion in Enschede scheikunde studeren. Ze raakten bevriend met Sjaik Dorai. Na een jaar switchten ze naar small business. Hun afstudeerscriptie heette ‘border concepts’ en dat is nu hun business: de internationalisering van het hoger onderwijs. Hoe interesseer ik studenten om in een ander land te gaan studeren?

Nee, Karel en Michael waren in 1999 natuurlijk niet de eerste Duitse studenten van Saxion. “Maar meer dan tien studenten in de tweewekelijkse taalcursus waren er toen zeker niet, nu zijn het er overigens meer dan driehonderd.
Eind vorige eeuw was toch vooral nog pionieren.” De colleges werden in het Nederlands gegeven. “Het was een moeilijke
tijd. Michael en ik hebben een paar keer gedacht dat we het niet vol zouden houden,” vertelt Karel Otte (29) in vlekkeloos Nederlands. Maar toen ze die eerste moeilijke tijd hadden ‘overleefd’, richtten ze een studentenstichting op met de fraaie naam Noabuurschaft. “Met als doel Duitse studenten in Nederland in principe beter te integreren.” De eerste activiteit was een excursie organiseren naar Expo 2000, de wereldtentoonstelling in Hannover in 2000. Er werd een bus gehuurd en aan de circa vijftig (Nederlandse en Duitse) studenten en docenten die meegingen, werd een paar (toen nog) gulden gevraagd.

Integratie

Ook 65 jaar na de oorlog is het Nederlandse verzet soms nog springlevend en worden Duitse toeristen die de weg vragen ‘immer gerade aus’ gestuurd en wordt terloops ook nog even gevraagd waar de fiets van opa is gebleven. Maar het is niet deze kortzichtigheid die het drietal ertoe gebracht heeft de interesse van Duitse studenten in de Nederlandse cultuur
te versterken. “Ik heb een tijd met andere Duitse studenten in studentenhuis gezeten waar voor de rest natuurlijk Nederlanders woonden. Het maakt de integratie een stuk gemakkelijker als je iets van elkaar weet.” Blijft de vraag natuurlijk waarom Otte en Lülf zo graag in Enschede wilden studeren. Otte: “Ik heb een scheikundige vooropleiding gedaan in Duitsland. Ik kon kiezen uit een vervolgopleiding in Münster of Enschede. Mijn oude school heeft altijd goede contacten gehad met Saxion, met de schooldecaan. En mijn oude school adviseerde om voor Saxion te kiezen. We hebben hier een rondleiding gekregen, het lab bekeken en we raakten enthousiast. De onderwijscultuur is in Nederland anders dan in Duitsland. In Nederland lopen het onderwijs en de methodieken wel vijf tot tien jaar voor op Duitsland. In Duitsland krijgen studenten colleges waar ze moeten luisteren. Hier wordt vaak in kleine groepen projectmatig onderwijs gevolgd.” Volgens Otte is die achterstand door het Duitse onderwijs niet ingelopen. “De master- en bachelorstructuur om diploma’s internationaal te kunnen vergelijken is in Nederland begin van deze eeuw ingevoerd, in Duitsland wordt daar nu mee geworsteld.” Als gevolg van die achterstand is het aantal Duitse studenten in Nederland sterk gegroeid, zegt Otte.

Formeel

Nederlanders zeggen over zichzelf graag dat ze dankzij hun handelsgeest overal kunnen settelen en zich gemakkelijk aanpassen. Duitsers worden formeel genoemd. Keurig opgevoede Duitse jongeren weten soms niet wat ze meemaken als ze bij Saxion komen, waar iedereen jij en jouwt, waar je in Duitsland pas ‘du’ zegt als je elkaar ongeveer een half leven kent. “Ja, dat klopt. Het is moeilijk voor een Duitser in het buitenland. In de cultuur zijn wij anders, juist deze mix heb ik als fijn ervaren. Als je een complete studie doet, kun je drie of vier jaar naar het buitenland. Dan leer je de cultuur toch zo goed kennen dat je het beste uit die twee culturen met elkaar kunt verbinden. En neem maar van mij aan dat de informele sfeer door de Duitse studenten echt op prijs wordt gesteld.” De Duitse jongeren vinden dat formele gedrag zelf ook niet prettig? “Klopt. Border concepts is een Duits bedrijf in Duitsland, maar ik voel me vaak meer Nederlands. In Duitsland blijft een afstand bestaan en dat is vaak minder leuk in de samenwerking. Ik ga tien keer liever in Nederland
op klantbezoek dan in Duitsland.”

Saxion-bijbaantje

Saxion haakte daar op in (al in 2001) door haar eigen Duitse studenten een bijbaan aan te bieden om in Duitsland reclame te maken. Vooral omdat de instroom van studenten voor technische studies sterk was teruggelopen. “Wij gingen toen al op Duitse scholen vertellen hoe het ons beviel als Duitse studenten in Nederland. Nu is Enschede, zeker voor mensen in de driehoek Osnabrück- Münster-Enschede studeren in Nederland een heel normale keuze geworden. Ook al omdat
Enschede naast de universiteit en Saxion ook het conservatorium en het Aki. Er is hier een breed onderwijsaanbod en ze hebben allemaal interesse in Duitse studenten.” Het bijbaantje promoveerde tot ondernemingsplan voor border concepts. “Border concepts is eigenlijk een marketingbureau voor het onderwijs. Het is niet alleen de schoolvoorlichting die gepland wordt, maar we ontwikkelen in principe complete strategische plannen. Hoe kan een onderwijsinstelling op andere markten actief worden? Daar zijn we uniek in. We hebben naast de drie vennoten negen vaste medewerkers en dertig parttimers.” Border concepts werkt inmiddels voor meer dan dertig Nederlandse instellingen. “We werken echt aan branding van de instelling, border concepts komt in de communicatie tussen student en bijvoorbeeld Saxion als naam helemaal niet naar voren.”

Geen ronselaars

Border concepts is bezig internationaal door te breken. Je hebt als opleiding nauwelijks aanzien als je niet een contingent buitenlandse studenten telt. En dus werken Otte en zijn collega’s inmiddels ook voor Deense en Ierse onderwijsinstellingen. Op uurtarief werkt border concepts, benadrukt Otte, daarmee voorkomend dat ze (als onbetrouwbare agenten op provisiebasis) als ronselaars worden beschouwd. “We werken als bureau aan de ‘branding’ van de instelling met strategische doelstellingen in het buitenland.” En de samenwerking kan ver gaan, van het verzorgen van mailings, het produceren van video’s voor testimonials voor studenten. “Wij kunnen internetsites maken, wij schrijven teksten, wij zijn een tekstadministratie. Verder organiseren we beurzen en hebben we een complete evenementenafdeling.”

Dubbele vwo-uitstroom

Tienduizenden Duitse studenten zijn dankzij border concepts (en hun studiekeuzesites www. studienscout-nl.de en www.generation- g8.de) hun toekomst gaan zoeken in vooral Nederland, maar ook andere Europese landen. Op dit moment studeren circa 22.500 Duitsers in Nederland. Jaarlijks komen daar tussen de zes- en zevenduizend eerstejaarsstudenten bij. “Voor minstens de helft zijn wij verantwoordelijk.” In Duitsland is daar absoluut geen paniek
over, integendeel. Vanaf deze zomer (tot 2015) zal er in Duitsland een dubbele uitstroom van vwoscholieren plaatsvinden als gevolg van het inkorten van de middelbare schoolopleiding met een jaar. “Het zal dus moeilijk worden een studieplek te vinden voor al deze mensen.” Ook de periode na 2015 vreest Otte niet, dan dealt het aantal studenten sterk als gevolg van de dalende geboortecijfers. En dus zal marketing meer dan ooit een rol spelen.

Engeland

Dit jaar zal border concepts zich sterk gaan richten op Engeland, om Engelse studenten te interesseren in een studie in bijvoorbeeld Nederland. Het collegegeld zal in Engeland sterk worden verhoogd. Britse studenten die studeren op het Europese contingent, was nagenoeg ondenkbaar. Maar de interesse zal toenemen, verwacht Otte. En dankzij het systeem van bachelors en masters is vergelijken een piece of cake geworden. Na Engeland volgt de rest van Europa. En omdat border concepts niet als agent wil werken, is het bedrijf op zoek naar coöperatiepartners in Polen, Bulgarije, Tsjechië, Slowakije, om daar het merk van de opdrachtgever goed te verzorgen. “Maar dit jaar richten we al onze pijlen op Groot-Brittannië.”